از قدیم‌وندیم با این جمله آشنا هستیم که می‌گوید: «آب مایه حیات است». به باور بسیاری از متخصصان و حتی افراد عادی، بهتر از آب هیچ نوشیدنی دیگری را نمی‌توان پیدا کرد. زمانی که تشنه هستیم و عطش داریم، هیچ‌چیز گزینه‌ای بهتر از آب برای ما وجود ندارد. همیشه هم گفته‌اند که آب، بی‌ضررترین نوشیدنی دنیا است؛ اما آیا واقعاً این‌طور است؟

در این مطلب از بلاگ عالیس، می‌خواهیم درباره مضرات نوشیدن آب زیاد برای شما صحبت کنیم. هرچند که گفته‌اند آب بی‌ضرر است، اما نوشیدن زیاد آن باعث می‌شود که ضررهای جدی بسیاری برای سلامت ما به وجود بیاید. مسمومیت با آب، یک نمونه از همین مضرات است که قصد داریم در این مطلب بیشتر درباره‌اش صحبت کنیم.

مسمومیت با آب چیست؟

مسمومیت با آب یا همان مسمومیت آبی (water intoxication) یکی از مهم‌ترین عوارضی است که می‌توان آن را به‌عنوان مضرات نوشیدن آب زیاد مطرح کرد. به ساده‌ترین زبان ممکن، می‌توان چنین گفت که در اثر این مسمومیت، در عملکرد مغز اختلال ایجاد می‌شود و این موضوع می‌تواند خطراتی جدی برای سلامتی بدن ما به همراه داشته باشد.

نوشیدن آب بیش از اندازه، می‌تواند میزان آب را در خون ما نیز افزایش پیدا دهد. با افزایش آب در خون، الکترولیت‌ها و به‌خصوص سدیم رقیق‌تر می‌شوند. با رقیق‌شدن سدیم، سطح آن در خون کاهش پیدا می‌کند. کاهش سطح سدیم در خون کمتر از 135 میلی‌مول در لیتر، می‌تواند منجر به بروز هیپوناترمی (hyponatremia) شود.

سدیم به حفظ تعادل مایعات در داخل و خارج از سلول‌ها کمک می‌کند. زمانی که سطح سدیم خون از میزان سالم و طبیعی کمتر شود، میزان مایع داخل سلول‌ها افزایش پیدا می‌کند. این پدیده منجر به تورم سلول‌ها می‌شود. این وضعیت به‌خصوص برای سلول‌های مغزی بسیاری خطرناک است و می‌تواند حتی منجر به مرگ فرد شود.

نه‌تنها نوشیدن زیاد آب برای مضر است، بلکه نوشیدن آب یخ نیز می‌تواند مضرات خاص خودش را داشته باشد. مقاله خواص و مضرات آب یخ می‌تواند در کسب اطلاعات بیشتر در این مورد به شما کمک کند.

خطرات نوشیدن آب زیاد چیست؟

مهم‌ترین خطری که با نوشیدن آب زیاد می‌تواند شما را تهدید کند، افزایش فشار مغز به جمجمه است. زمانی که سلول‌های مغزی در اثر نوشیدن زیاد آب ورم می‌کنند، مغز نیز بزرگ‌تر شده و به جمجمه فشار وارد می‌کند. به این رخداد همان مسمومیت آبی گفته می‌شود که از جمله مهم‌ترین نشانه‌ها و علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد شدید
• سرگیجه
• تهوع و استفراغ

مسمومیت آبی حاد ید نیز می‌تواند نشانه‌های خاص خودش را داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خوا‌ب‌آلودگی
• ضعف عضلانی یا گرفتگی
• افزایش فشارخون
• دوبینی
• گیجی
• ازکارافتادن احساسات پنج‌گانه
• تنگی نفس و تنفس سخت

تجمع مایعات در مغز در اثر نوشیدن زیاد آب، می‌تواند به اِدِم مغزی (cerebral edema) منجر شود. این رخداد بر ساقه مغز تأثیر گذاشته و در نهایت می‌تواند در عملکرد سیستم اعصاب مرکزی اختلال ایجاد کند. مطالعات نشان می‌دهد که در موارد حاد مسمومیت با آب، ممکن است شاهد تشنج، آسیب مغزی، کما یا حتی مرگ باشیم.

چرا برخی از افراد دچار مسمومیت با آب می‌شوند؟

لازم است بدانید که موارد بروز مسمومیت با آب بسیار نادر است؛ زیرا که افراد هرگز به‌عمد آن‌قدر آب نمی‌خورند که دچار مسمومیت شوند. گاهی اوقات در اثر فعالیت سنگین ورزشی یا هر چیز دیگری شبیه به آن، افراد به‌شدت تشنه شده و مقدار زیادی آب می‌نوشند. در چنین مواردی ناخودآگاه بیش از اندازه آب نوشیده و در نهایت به مسمومیت آبی دچار می‌شوند.

از جمله وقایع و فعالیت‌هایی که ممکن است به مسمومیت با آب منجر شود، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

1.    شرکت در رویدادهای ورزشی

شرکت در فعالیت‌های سنگین ورزشی، به‌خصوص ورزش‌های استقامتی، گاه می‌تواند به مسمومیت با آب منجر شود. افراد در زمان انجام این فعالیت‌ها به‌شدت تشنه می‌شوند درصورتی‌که حواستان به تعادل الکترولیتی نباشد، ممکن است دچار مشکلات جدی شوند.

2.    آموزش نظامی و سربازی

مطالعات نشان می‌دهد که افراد بسیار زیادی در زمان آموزش نظامی و خدمت سربازی، دچار هیپوناترمی ناشی از مسمومیت با آب می‌شوند. باید توجه داشت که در این مواقع، علائم هیپوناترمی شباهت زیادی با علائم کم‌آبی پیدا می‌کنند که به همین دلیل باید به‌صورت تخصصی بررسی شوند.

3.    مشکلات مربوط به سلامت روان

نوشیدن اجباری آب که به آن پلی‌دیپسی (psychogenic polydipsia) نیز گفته می‌شود، از دیگر دلایلی است که فرد ممکن است به‌خاطر آن به مسمومیت با آب دچار شود. معمولاً افرادی که دچار اسکیزوفرنی هستند به این عارضه دچار می‌شوند، اما گاهی می‌توان آن را در افرادی که دچار اختلالات عاطفی، روان‌پریشی یا اختلالات شخصیتی شده‌اند نیز، مشاهده کرد.

4.    مصرف مواد مخدر

در نهایت، مصرف مواد مخدر را نیز می‌توان از جمله دیگر دلایل نوشیدن زیاد آب دانست. برخی از مواد مخدر مانند اکستازی یا همان متا آمفتامین، می‌تواند منجر به عطش شدید و تشنگی فراوان شود. همچنین مصرف برخی از داروها، مانند داروهای دیورتیک یا ادرارآور نیز می‌تواند منجر به تشنگی و ابتلا به مسمومیت با آب شوند.

چه مقدار آب در طول روز «زیاد» محسوب می‌شود؟

به بیان ساده، می‌توان این‌طور گفت پرآبی بدن یا همان مسمومیت با آب، زمانی رخ می‌دهد که میزان آب ورودی به بدن، از توان خروجی کلیه‌ها بیشتر باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که کلیه‌های ما می‌توانند روزانه حدود 20 تا 28 لیتر از مایعات را به‌صورت ادرار از بدن ما دفع کنند، میزان دفع در هر ساعت، حدود 0.8 تا 1 لیتر است.

راه‌حل ساده برای پیشگیری از ابتلا به هیپوناترمی یا همان مسمومیت آبی، آن است که مصرف آب ما در طول روز، همواره کمتر از میزان دفعی کلیه‌ها باشد. برای مثال اگر کلیه‌ها ساعتی 1 لیتر آب از بدن خارج می‌کنند، ما باید در هر ساعت کمتر از این مقدار بنوشیم. مطالعات نشان می‌دهند که مسمومیت با آب زمانی رخ می‌دهد که مصرف 3 تا 4 لیتر آب در بازه زمانی بسیار کوتاه، در نهایت منجر به مسمومیت با آب خواهد شد.

همان‌طور که نوشیدن زیاد آب می‌تواند برای سلامتی مضر باشد، نوشیدن زیاد آب جوشیده نیز ممکن است خطرات خاص خودش را به همراه داشته باشد. مقاله خواص و مضرات آب جوشیده می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند.

مقدار مجاز مصرف آب در روز چقدر است؟

به‌طورکلی، نمی‌توان گفت که میزان مصرف مجاز آب برای تمام افراد چقدر است. خیلی از متخصصان باور دارند که در طول روز، باید حداقل 8 لیوان آب، معادل با 2 لیتر آب نوشید؛ اما این مقدار می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد. از جمله عواملی که می‌تواند در مقدار آب موردنیاز بدن برای فرد تاثیر داشته باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جنسیت فرد، مرد یا زن بودن
• سن فرد، کودک، بزرگسال یا پیر بودن
• میزان فعالیت بدنی فرد در طول روز
• وزن بدن، چاقی، لاغری یا وزن مناسب
• محیط زندگی فرد، گرم و خشک یا سرد و مرطوب بودن آن
• وضعیت سلامت جسمانی کلی فرد
• وضعیت بارداری یا شیردهی و غیره

با درنظرگرفتن تمامی این موارد، می‌توان گفت که بانوان در بازه سنی 19 تا 30 سالگی، مجاز هستند که روزانه حداکثر 2.7 لیتر آب بنوشند. همچنین آقایان نیز در همین بازه سنی، می‌توانند حداکثر حدود 3.7 لیتر آب و سایر مایعات را در طول روز مصرف کنند. در این میان، بیشتر از هر چیز دیگر باید به میزان تشنگی خود توجه داشته باشید و سعی کنید زمانی که تشنه نیستید، از نوشیدن زیاد آب نیز خودداری کنید.

کلام آخر

در این مطلب از بلاگ عالیس، برای شما از مضرات نوشیدن آب زیاد صحبت کردیم. مسمومیت با آب یا هیپوناترمی، یکی از مهم‌ترین مضرات نوشیدن آب زیاد در طول روز است. این پدیده می‌تواند منجر به تورم سلول‌های مغزی شود و آسیب‌های جدی بسیاری را برای سلامت ما به همراه داشته باشد؛ گاه حتی می‌تواند منجر به مرگ شود. اگر دوست یا آشنایی دارید که در طول روز میزان آب زیادی مصرف می‌کند، بهتر است که این مطلب را با او به اشتراک بگذارید.

سؤالات متداول

بهترین زمان برای نوشیدن آب چه موقعی است؟

بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به مسمومیت با آب، آن است تنها زمانی آب بخوریم که واقعاً احساس تشنگی و عطش می‌کنیم.

آیا باید برای نوشیدن آب زیاد در طول روز نگران باشیم؟

خیر؛ ابتلا به مسمومیت با آب پدیده‌ای بسیار نادر است و معمولاً برای افرادی رخ می‌دهد که فعالیت بسیار سنگین بدنی دارند. پس شما بابت آن نگران نباشید.

آیا نوشیدن آب زیاد منجر به افزایش وزن می‌شود؟

بله؛ نوشیدن زیاد آب نه‌تنها می‌تواند منجر به افزایش وزن بدن شود، بلکه می‌تواند منجر به تورم در ناحیه ران‌ها، ساق و مچ پای شما نیز بشود.