الکترولیت­‌ها مواد معدنی حامل بار الکتریکی هستند که هنگام حل‌شدن در آب باعث هدایت الکتریسیته می‌شوند. بدن شما الکترولیت­‌ها را از غذاهایی که می‌خورید و مایعاتی که می‌نوشید دریافت می­‌کند. این مواد معدنی مانند سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم در بدن شما آزاد می‌شوند و انرژی الکتریکی خود برای تسهیل عملکردهای مهم بدن، به کار می­‌برند.

از­جمله این عملکرد­ها می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعدیل مقدار آب در بدن
• تعدیل سطح pH در بدن
• انتقال مواد مغذی را به سلول­‌ها
• دفع مواد زائد از سلول­‌ها
• متعادل‌سازی عملکرد اعصاب، عضلات، قلب و مغز
• کمک به بازسازی بافت­‌های آسیب‌دیده
• تنظیم فشارخون

الکترولیت­‌ها نقش­‌های مهمی را در بدن ایفا می‌کنند که حفظ تعادل آب، یکی از مهم‌ترین آن­ها است. بسیاری از اوقات، نوشیدنی‌های ورزشی و یا آب‌هایی که با الکترولیت‌ها غنی شده‌اند، به ورزشکاران توصیه می‌کنند. به این دلیل که وقتی فردی ورزش می‌کند و عرق می‌کند، الکترولیت‌های ارزشمندی را در فرایند تعریق، از دست می‌دهد که باید جبران شود. در تعادل داشتن الکترولیت‌ها فقط برای کسانی که ورزش می‌کنند مهم نیست. ما برای انجام هر کاری به الکترولیت در بدنمان نیاز داریم: راه‌رفتن، نفس‌کشیدن، حتی فکرکردن! بدون الکترولیت در مغز، سلول‌های عصبی ما به‌خوبی ارتباط برقرار نمی‌کنند.

نوشیدنی­‌های الکترولیتی و آب­‌های الکترولیتی

نوشیدنی­‌های الکترولیتی یا آب‌­های الکترولیتی، نوشیدنی‌­هایی هستند که با مواد معدنی دارای بار الکتریکی مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم که به آن­ها تزریق شده، غنی شده‌اند. نوشیدنی­‌های الکترولیتی به طور خاص برای بهبود هیدراتاسیون و سایر عملکردهای بدن با داشتن غلظت بهینه از این ترکیبات، طراحی شده‌اند. نوشیدنی­‌های الکترولیتی و نوشیدنی‌­های ورزشی، اغلب مقدار بیشتری از الکترولیت­­‌ها را نسبت به آب­‌های الکترولیتی در خود دارند. ضمناً نوشیدنی­‌های ورزشی معمولاً حاوی قند بوده و کالری بیشتری هم دارند.

خوب است بدانید که آب لوله­‌کشی نیز دارای الکترولیت است. به طور متوسط، 1 لیتر آب لوله­‌کشی، حاوی 2 تا 3 درصد از میزان مصرف روزانه توصیه­‌شده (RDI) برای سدیم، کلسیم و منیزیم است، اما پتاسیم آن صفر یا ناچیز است. در مقایسه، 1 لیتر نوشیدنی ورزشی معمولا حاوی حدود 18 درصد از RDI برای سدیم و 3 درصد از RDI برای پتاسیم، اما میزان منیزیم یا کلسیم آن ناچیز است.

فواید آب الکترولیت چیست؟

60 درصد از بدن انسان بالغ را آب تشکیل می­‌دهد. هنگامی که شما حتی مقدار کمی از این 60 درصد را از دست می­‌دهید، بدن شما نمی­‌تواند تمام وظایف ضروری خود را انجام دهد. هنگامی که دچار کم آبی می­‌شوید، الکترولیت­‌ها وارد عمل می شوند تا سطح هیدراتاسیون را تنظیم کنند.

در برخی شرایط، سطح الکترولیت در خون شما می‌تواند بسیار کم شود و باعث عدم تعادل شود. عدم تعادل در الکترولیت‌­ها می‌تواند اثرات مضری بر سلامت شما داشته باشد. علائم می­‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• بی‌حسی و گزگز
• گیجی
• ضعف و گرفتگی عضلات
• سردرد
• تشنج

عدم تعادل الکترولیت اغلب به دلیل کم‌آبی رخ می­‌دهد؛ بنابراین، مهم است که در طول روز هیدراته بمانید، به‌ویژه در طول ورزش، بیماری، یا گرمای بیش از حد بدن که ریسک ازدست‌دادن مایعات بیشتر است.

چطور متوجه نیاز بدن خود، به نوشیدنی‌های الکترولیتی شویم؟

درصورتی‌که مصرف میوه‌ و سبزی‌ شما، کم است، از گروه‌های غذایی محدودی استفاده می‌کنید و رنگ ادرار شما زرد تیره است، احتمالاً شما به دریافت الکترولیت بیشتری نیاز دارید.

میزان آبی که وارد بدن می­‌شود باید با میزان آب خارج شده از ادرار و تعریق در توازن و تعادل باشد. در غیر این صورت شما دچار کم‌­آبی خواهید شد. علائم کم­‌آبی بدن شامل این موارد است؛ تشنگی، سرگیجه و سردرد، تیرگی ادرار.

اهمیت دریافت آب و الکترولیت­‌ها در هنگام گرمازدگی و ورزش‌کردن، بیشتر می­‌شود. در حقیقت، هنگام ورزش، اگر مقدار اندکی مثلاً 1درصد از آب بدن را از دست بدهید، احتمالا سرعت، تمرکز و قدرت بدنی شما کاهش می­‌یابد. به همین دلیل توصیه می­‌شود که برای جبران الکترولیت­‌های بدن، از نوشیدنی­‌هایی که حاوی سدیم، پتاسیم، کلسیم و منزیم هستند استفاده شود.

نوشیدنی­‌هایی که با لیمو تازه تهیه می‌­شوند، برای جبران الکترولیت­‌های بدن مفید هستند. لیمو منبع خوبی از پتاسیم، کلسیم و منزیم است. می توانید طرز تهیه یخ در بهشت لیمویی یا طرز تهیه موهیتو در خانه را مطالعه کنید.

یکی از کاربرد­های مهم نوشیدنی­‌های الکترولیتی، هنگام بیماری و مشکلات گوارشی است. اسهال می‌­تواند منجر به دفع بخش مهمی از مایعات بدن شود و مهم است که این کمبود، جبران شود. همچنین یبوست نیز می­تواند باعث اختلال در جذب مواد مغذی و به‌هم‌ریختن تعادل مایعات و pH بدن شود. درصورتی‌که تهوع، اسهال یا یبوست دارید، زمانی است که بدن شما به دریافت آب­‌ها و نوشیدنی­‌های الکترولیتی بیش از پیش، نیاز دارد. یکی از بهترین نوشیدنی­‌هایی که هنگام یبوست می­‌توانید استفاده کنید، نوشیدنی دانه چیا است.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه شربت دانه چیا

چطور آب الکترولیتی در منزل تهیه کنیم؟

تهیه آب الکترولیتی در خانه بسیار مقرون­‌به­‌صرفه است. طرز تهیه آب الکترولیتی لیمویی که می­‌توانید در خانه تهیه کنید:

• نمک: 1/4 قاشق غذاخوری
• آب‌لیموی تازه: 120 میلی­‌لیتر
• آب نارگیل تازه: 360 میلی‌­لیتر
• آب سرد آشامیدنی: 480 میلی­‌لیتر

این دستور، بدون شکر است، در صورت تمایل می­‌توانید از شکر هم استفاده کنید. اگر تمایل دارید این نوشیدنی­ را با پتاسیم بیشتری غنی کنید، می­‌توانید مقداری آب انار به آن اضافه کنید. در هر فنجان آب انار، حدود 533 میلی­‌گرم پتاسیم وجود دارد که برابر با 18درصد مقدار نیاز روزانه توصیه­‌شده ما به این ماده است.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه کوکتل انار

با ترکیباتی مانند لیمو، خیار، نعنا، زنجبیل نیز می­توانید دتاکس واتر یا آب سم‌­زدا تهیه کنید.

کلام آخر

نوشیدنی­‌های الکترولیتی حاوی سدیم، پتاسیم و منیزیم، باعث تقویت عملکردهای بدن می­‌شوند. درحالی‌که مصرف دائمی این نوشیدنی ضروری نیست؛ اما در شرایطی مانند ورزش‌­های طولانی‌مدت، گرمای هوا، بیماری‌های گوارشی مانند اسهال یا استفراغ، بسیار کمک‌کننده باشد. تهیه نوشیدنی­‌های الکترولیتی در منزل علاوه بر هزینه کمتری که دارند، فاقد رنگ و طعم مصنوعی و افزودنی­‌های غذایی هستند.

سؤالات متداول

آیا می‌توان از آب‌پرتقال نوشیدنی الکترولیتی تهیه کرد؟

بله. در برخی از دستورهای غذایی، از آب‌پرتقال، نمک، آب‌لیمو و انار استفاده شده است.

آیا می­‌توان هر روز از الکترولیت‌ها استفاده کرد؟

بله. مانند نوشیدن آب، می‌­توانید هر روز نوشیدنی­‌های الکترولیتی بنوشید.

آیا شیر یک نوشیدنی الکترولیتی است؟

بله. شیر گاو به‌تنهایی ترکیبی از الکترولیت­‌ها، کربوهیدرات­‌ها و پروتئین­‌ها است.