نوشیدنی شماره یک در دنیا که روزانه میلیون‌ها لیتر از آن توسط میلیون‌ها نفر نوشیده می‌شود، چیزی نیست جز قهوه! بسیاری از مردم باید روز خود را با قهوه آغاز کنند، وگرنه نمی‌توانند عملکرد خوبی از خود در طول روز نشان دهند. به باور دانشمندان، کافئین رایج‌ترین ماده مخدر در دنیاست که بیشتر از صدها میلیون نفر به آن اعتیاد دارند!

سؤالی که اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا قهوه اعتیادآور است؟ اعتیادی که در اینجا مدنظر ما است، چیزی بسیار بیشتر از نوشیدن روزانه قهوه است. در این مطلب از بلاگ عالیس می‌خواهیم نگاهی به اعتیاد به قهوه داشته باشیم و همچنین با مفهوم اعتیاد به کافئین نیز آشنا شویم. اگر شما هم اهل مصرف قهوه هستید، بدون شک این مطلب برای شماست.

قهوه سرشار از کافئین است

اجازه دهید که مطلب را با یک حقیقت ساده آغاز کنیم؛ نوشیدنی قهوه، یکی از غنی‌ترین منابع کافئین به شمار می‌رود. مقدار کافئین موجود در قهوه از چای و شکلات بسیار بیشتر است. کافئین می‌تواند آثار مختلفی را روی بدن شما به همراه داشته باشد؛ برای مثال نوشیدن قهوه می‌تواند به افزایش سوخت‌و‌ساز بدن کمک کند و همچنین باعث بهبود خلق‌وخو شود. علاوه  بر آن، افزایش هوشیاری و تمرکز را نیز می‌توان از دیگر آثار قهوه دانست.

بسته به نوع قهوه‌‌ای که می‌نوشید، مقدار کافئین موجود در آن نیز می‌تواند متفاوت باشد. به‌ طور متوسط، هر فنجان قهوه می‌تواند حدود 100 میلی‌گرم کافئین داشته باشد؛ البته این میزان می‌تواند بین 30 تا 300 میلی‌گرم نیز متغیر باشد. بعد از نوشیدن قهوه، حدود 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد که آثار کافئین بر روی بدن و مغز آشکار شود. یکی از قوی‌‌ترین قهوه‌ها از نظر میزان کافئین، قهوه چشم ‌قرمز است. می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آن، نگاهی به مقاله قهوه چشم قرمز چیست داشته باشید.

تأثیر کافئین بر روی مغز

درست مانند هر ماده مخدر اعتیادآور دیگر، کافئین نیز می‌تواند اعتیادآور باشد. نوشیدن روزانه قهوه، به‌صورت مکرر، می‌تواند باعث بروز برخی تغییرات شیمیایی در مغز شما شود. کافئین می‌تواند گیرنده‌های خاصی را در مغز محدود کند؛ با نوشیدن زیاد قهوه در روز، مغز گیرنده‌های آدنوزین (adenosine receptors) بیشتری تولید می‌کنند تا کمبود ناشی از گیرنده‌های مسدود شده را جبران نماید.

هر چقدر که تعداد گیرنده‌های ساخته‌شده توسط مغز بیشتر باشد، به همان اندازه نیز بدن ما به کافئین بیشتری نیاز خواهد داشت تا بتواند تأثیر اولیه کافئین را به وجود بیاورد. برای مثال اگر ما با نوشیدن روزانه یک فنجان قهوه آغاز کرده باشیم، بعد از مدت طولانی مغز برای اینکه بتواند تأثیر آن یک فنجان را برای ما شبیه‌سازی کند، نیاز به ۳ فنجان قهوه یا بیشتر از آن خواهد داشت.

مانند هر ماده مخدر دیگر، قطع ناگهانی قهوه و ترک کافئین، می‌تواند تأثیر سنگینی روی مغز داشته باشد؛ زیرا تعداد زیادی گیرنده آدنوزین باز در مغز باقی می‌ماند. خستگی شدید و سنگین، یکی از مهم‌ترین علائم ترک ناگهانی کافئین است. باید بدانید که نوشیدن روزانه قهوه می‌تواند اعتیاد جسمی به این نوشیدنی به همراه داشته باشد، اما نوشیدن قهوه به‌صورت مکرر و مداوم می‌تواند منجر به اعتیاد رفتاری شود. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که قهوه می‌تواند منجر به چاقی هم بشود. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله آیا قهوه باعث چاقی می‌شود را مطالعه کنید.

چه زمانی کافئین اعتیادآور می‌شود؟

اعتیاد به کافئین و نوشیدن قهوه، می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد. برخی از متخصصان بر این باور هستند که ژنتیک شما، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که ممکن است به کافئین اعتیاد پیدا کنید. همچنین افرادی که به طور منظم و مکرر قهوه می‌نوشند، بیشتر از دیگران در معرض این اعتیاد قرار دارند. اینکه برای چه بازه‌ای از زمان باید قهوه نوشید تا به آن اعتیاد پیدا کرد، هنوز برای متخصصان نامعلوم است.

چیزی که در حال حاضر دانشمندان و متخصصان از آن آگاه هستند، این است که علائم اعتیاد به قهوه و ترک ناگهانی آن، می‌تواند بین 12 تا 24 ساعت بعد از نوشیدن آخرین فنجان قهوه آشکار شود. همچنین این علائم تا 9 روز در بدن فرد باقی خواهند ماند. خوشبختانه اوج علائم ترک کافئین تنها برای 2 تا 3 روز اول است و بعد از آن به تدریج کاهش پیدا می‌کند.

از جمله مهم‌ترین علائم ترک قهوه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد
• بی‌قراری
• خستگی مفرط
• اضطراب
• اختلال در تمرکز
• افسردگی
• انرژي اندک
• لرزش بدن و دست‌ها

چه کسانی باید مصرف قهوه خود را کاهش دهند؟

به‌طورکلی، باید بدانید که میزان مصرف مجاز قهوه در طول روز، حداکثر 400 میلی‌گرم است؛ این مقدار تقریبا برابر است با حدود 4 تا 5 لیوان قهوه در طول روز. توصیه پزشکان آن است که در طول روز، بیشتر از این مقدار کافئین به بدن نرسانید. البته بد نیست بدانید که برای بهره‌مندی از خواص قهوه و کافئین، تنها باید روزانه 200 میلی‌گرم از کافئین مصرف کنید.

اگر مصرف روزانه شما بیشتر از 400 میلی‌گرم است، بدون شک باید مقدار آن رفته‌رفته کاهش دهید. برخی از افراد به طور کامل مجاز به مصرف قهوه نیستند و برخی تنها می‌توانند مقدار بسیار کمی از آن را در طول روز مصرف کنند. از جمله مهم‌ترین افرادی که باید مصرف قهوه را کاهش دهند یا ترک کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افرادی که دچار اضطراب هستند، افرادی که بی‌خوابی دارند و همچنین افرادی که تپش قلب یا لرزش دارند.
• همچنین افرادی که مدام دچار سردرد می‌شوند یا میگرن دارند؛ افرادی که بدن آن‌ها در سوخت‌وساز قهوه کند است نیز نباید زیاد قهوه مصرف کنند.
• افرادی که از شل‌کننده‌های عضلانی استفاده می‌کنند یا افرادی که دچار افسردگی هستند و داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند نیز بهتر است از قهوه دوری کنند.
• کسانی که دچار فشارخون هستند نیز بهتر است از این نوشیدنی پرهیز کنند، زیرا قهوه می‌تواند این عارضه را تشدید کند.
• در نهایت، بانوان باردار نیز باید مصرف قهوه را کم کرده یا به طور کل حذف کنند. حداکثر دوز مجاز برای بانوان باردار، 200 میلی‌گرم در روز است.

کلام آخر

در این مطلب از بلاگ عالیس برای شما از اعتیاد به قهوه صحبت کردیم. نوشیدن زیاد قهوه و علی‌الخصوص به‌صورت منظم، می‌تواند برای بسیاری از افراد اعتیادآور باشد. افرادی که مکرراً قهوه مصرف می‌کنند، با کنارگذاشتن آن به طور ناگهانی، دچار عوارض شدید می‌شوند. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند که در طول روز، تنها حدود 200 میلی‌گرم کافئین یا حدود 2 تا 3 فنجان قهوه مصرف کنیم. آیا شما تابه‌حال اعتیاد به کافئین را تجربه کرده‌اید؟ تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.

سؤالات متداول

آیا نوشیدن قهوه می‌تواند خاصیت داشته باشد؟

بله؛ نوشیدن قهوه می‌تواند خواص بسیاری از جمله افزایش انرژی، بهبود خلق‌وخو، افزایش متابولیسم بدن، افزایش عملکرد ورزشی و غیره را به همراه داشته باشد.

چطور بفهمیم که به قهوه اعتیاد داریم؟

میل همیشگی به نوشیدن آن، نوشیدن آن با علم بر مضراتش، ناتوانی در ترک قهوه، نوشیدن قهوه برای تسکین علائم ترک و همچنین نوشیدن آن در مقادیر زیاد، از جمله نشانه‌های اعتیاد به کافئین هستند.

چطور می‌توان اعتیاد به قهوه را ترک کرد؟

کاهش روزانه مصرف قهوه به حدود 1 یا 2 لیوان در روز، می‌تواند از جمله بهترین راهکارها برای ترک اعتیاد به کافئین موجود در قهوه باشد.