اگر بگوییم که شیر بخش مهمی از رژیم غذایی روزانه بسیاری از مردم را تشکیل می‌دهد بی‌جا نگفته‌ایم. نوشاندن روزانه حداقل یک لیوان شیر به بچه‌ها یک عادت قدیمی است که در بسیاری از خانواده‌ها رواج دارد. شیر نقش بسیار مهمی را در روند رشد کودک بازی می‌کند. حتی اگر بزرگسالان به طور منظم و روزانه شیر بنوشند کمک بزرگی به حفظ سلامت و استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها و نیز عضلات می‌کنند.

شیر منبع غنی‌ای از ماده معدنی کلسیم است. میزان پایین کلسیم در بدن با بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان در ارتباط است. در بسیاری از تحقیقات آمده است که وجود کلسیم و ویتامین د به میزان کافی در بدن نه تنها برای استخوان‌ها و دندان‌ها مفید است بلکه بدن را در مقابل بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان و فشار خون ایمن می‌کند.

همانطور که می‌دانید، کلسیم، ویتامین د و آهن از مواد مغذی بسیار ضروری برای خانم‌ها به شمار می‌آید. به ویژه خانم‌هایی که در نزدیکی دوران یائسگی هستند باید برای تغذیه خود اهمیت قاﺋل شوند.

خوب تا اینجا همه می‌دانیم که نوشیدن شیر فواید زیادی را به دنبال دارد اما سوالی که مطرح می‌شود این است که شیرهای محلی بهتر است یا شیرهای پاستوریزه؟

شیر محلی

شیر محلی یا همان شیر خام، همانطور که از نام آن پیداست، طبیعی‌ترین حالت شیر است. سال‌ها مردم در نبود شیرهای پاستوریزه از شیرهای محلی استفاده می‌کردند و حتی امروزه بسیاری از مردم شیرهای محلی را ترجیح می‌دهند چرا که معتقدند طی فرایند پاستوریزاسیون مواد مغذی شیر از بین می‌رود و یا طراوت و تازگی شیر اولیه را نخواهد داشت.

مطالعات بسیاری در این زمینه انجام شده ‌است و با توجه به نتایج این تحقیقات باید بگوییم که بهتر است از شیرهای خام استفاده نکنید. طبق اعلامیه مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا (CDC)، مصرف شیر خام و محصولات لبنی حاصل از شیر خام از جمله پنیر و بستنی و ماست ممکن است خطرات جدی‌ای برای سلامتی داشته باشد.

شیر خام تحت فرایند پاستوریزاسیون قرار نگرفته است چرا که طی این فرایند عوامل بیماری‌زایی از جمله کامپیلوباکتر، ای کولای و سالمونلا از بین می‌روند. کارشناسان می‌گویند که باکتری‌هایی مانند ای کولای در فضولات حیواناتی از جمله گاو موجود است و خیلی احتمال دارد به راحتی وارد شیر تازه شود و در صورتیکه وارد بدن ما شود، تکثیر پیدا می‌کند و آسیب‌های جدی به همراه خواهد داشت.

فرایند پاستوریزه کردن شیر

در فرایند پاستوریزاسیون شیر را تحت شرایطی با مدت زمان‌های مشخص و دماهای مشخص قرار می‌دهند و به این طریق باکتری‌های مضر از بین می‌روند. این فرایند سه حالت دارد.

انواع پاستوریزاسیون:

در حالت اول، شیر را به مدت حداقل 30 دقیقه و در دمای 145 درجه فارنهایت (63 درجه سانتی‌گراد) حرارت می‌دهند.

در حالت دوم، شیر را با دمای بالا اما در مدت زمان کوتاه‌تر حرارت می‌دهند. به این روش “HTST” می‌گویند. در این حالت شیر را به مدت 15 ثانیه در دمای 161.1 درجه فارنهایت (73 درجه سانتی‌گراد) حرارت می‌دهند.

در حالت سوم، دما فوق‌العاده بالاست و به این روش “UHT” می‌گویند. در این حالت شیر را به مدت 2 ثانیه در دمای 280 درجه فارنتهایت (138 درجه سانتی‌گراد) حرارت می‌دهند.

سازمان غذا و داروی ایالت متحده آمریکا (FDA) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا (CDC) می‌گویند که پاستوریزه کردن ارزش غذایی شیر را پایین نمی‌آورد بلکه آنزیم‌های خاصی را غیرفعال می‌کند و البته سطح تعداد کمی از ویتامین‌ها مانند ویتامین ث کاهش می‌یابد اما باید به خاطر داشته باشید که شیر منبع اصلی ویتامین ث به حساب نمی‌آید.

آیا جوشاندن شیر محلی گزینه مناسبی است؟

جوشاندن شیر قطعا احتمال حضور باکتری‌ها را کم می‌کند اما اگر می‌خواهید با اطمینان 100 درصد شیر بنوشید، از انواع شیر پاستوریزه استفاده کنید. اگر اصرار به جوشاندن شیر محلی در منزل دارید، شیر را روی حرارت ملایم قرار دهید و خیلی آرام شیر را هم بزنید تا حرارت به شکل یکنواخت در کل شیر پخش شود. پس از ظاهر شدن حباب‌های ریز  شعله را کم کرده و بگذارید تا در حرارت پایین و در حالت جوش به مدت 20 دقیقه بماند.

کلام آخر

انتخاب بین شیر محلی و شیر پاستوریزه با شماست. اما توصیه متخصصان این است که از شیر پاستوریزه استفاده کنید. علاوه بر اینکه شیرهای پاستوریزه از نظر سلامتی و عدم حضور عوامل بیماری‌زا ایمن هستند، میزان مشخصی از چربی و مواد مغذی دارند که روی پاکت‌های بسته بندی مشخص شده است. در کنار همه این موارد استفاده از شیرهای پاستوریزه راحت‌تر است چراکه لازم نیست شما زمانی را صرف جوشاندن شیر کنید.