این روزها که اکثر افراد، حتی اگر در روستاها و شهرهای کوچک زندگی کنند، شیر پاستوریزه مصرف می‌کنند، به ندرت پیش می‌آید که با شیر تلخ شده مواجه شویم. حتی وقتی شیر فاسد می‌شود هم بیشتر طعمی ترش دارد تا تلخ. اما باز هم امکان دارد وقتی شیر پاستوریزه را باز می‌کنیم ببینیم تلخ شده است و از خود بپرسیم چرا شیر تلخ می‌شود. همین‌طور ممکن است شما از معدود افرادی باشید شانس این را دارید که شیر را به روش قدیمی، مستقیما از گاو تهیه کنید. ممکن است خودتان گاو داشته باشید یا از فرد مورد اعتمادی که یک گاوداری کوچک دارد شیر تازه و کامل گاو بخرید. در این صورت احتمال اینکه با شیر تلخ مواجه بشوید بیشتر است. ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که علت تلخی شیر گاو چیست. ما در این مطلب از وبلاگ عالیس به سوال چرا شیر تلخ می‌شود و علت تلخی شیر گاو چیست می‌پردازیم. ابتدا درباره تلخی شیر پاستوریزه می‌گوییم و سپس علت تلخی شیر گاو که تازه دوشیده شده است. با ما همراه باشید.

علت تلخی شیر

پاسخ پرسش چرا شیر تلخ می‌شود، آن هم وقتی شیر پاستوریزه است کمی سخت به نظر می‌رسد. فرآیند پاستوریزه شدن شیر، اینگونه است که با دمای زیاد، بیشتر باکتری‌هایی که ممکن است به شیر منتقل شده باشد از بین می‌برند و از این طریق شیر اگر در یخچال نگهداری شود، دیرتر فاسد می‌شود. اما هر چه فرآیند تولید شیر در محیطی بهداشتی انجام شده باشد باز هم ممکن است باکتری‌هایی وارد شیر شده باشد که حتی با دمای بالا هم از بین نروند. در این صورت، حتی اگر شیر پاستوریزه را هم خریداری کنید، ممکن است ببینید که تلخ شده است.

بیشتر بخوانید: چرا شیر را پاستوریزه می‌کنیم؟

اغلب میکروارگانیسم‌هایی که ممکن است حتی پس از پاستوریزه شدن و نگهداری در یخچال همچنان در شیر رشد کنند و شیر را تلخ کنند، باکتری‌های سایکروتروف نام دارند. سه نوع از این باکتری‌ها از منابع متفاوت می‌توانند پس از پاستوریزه شدن هم در شیر رشد کنند و سوال چرا شیر تلخ می‌شود را پاسخ دهند. یکی از این باکتری‌های سایکروتروف یا روانگردان، میله‌های گرم مثبت هستند. منبع این نوع باکتری‌ها که با دمای بالای پاستروریزه هم از بین نمی‌روند، شیر خام ناسالم است.

بیشتر بخوانید: آیا شیر کاکائو کلسیم دارد؟

باکتری دیگر، کوکسی‌های گرم مثبت هستند که ممکن است به صورت هاگ در شیر خام ناسالم وجود داشته باشند، از دمای بالای پاستوریزه جان سالم به در ببرند و پس از حدود ۷ روز، شروع به خراب و تلخ کردن شیر کنند. این باکتری‌ها ممکن است پس از فرآیند پاستوریزاسیون هم از منابعی مانند واشرهای بد یا میعانات، وارد محصول شوند و آن را خراب کنند.

نوع سوم این باکتری‌ها، میله‌های گرم منفی هستند که با وجود این که از گرما جان سالم به در نمی‌برند، اما ممکن است پس از پاستوریزه شدن، وارد شیر شوند و آن را خراب کنند.

در نتیجه ممکن است شیر پاستوریزه هم از ابتدا که آن را باز می‌کنید تلخ باشد.

بیشتر بخوانید: خواص خوردن شیر برای صورت

در کل، اگر شیر در معرض آلودگی‌ها قرار بگیرد، حتی اگر در یخچال نگهداری شود، ممکن است خیلی زود تلخ شود. پس برای جلوگیری از آلودگی شیر، چند نکته را رعایت کنید. وقتی در شیر را باز می‌کنید سریع آن را ببندید و در یخچال قرار دهید. شیر را از سر بطری نخورید چرا که باکتری‌های درون دهانتان به ظرف منتقل می‌شود و شیر بسیار زودتر فاسد می‌شود. شیری که در ظرف ریخته‌اید به بطری اصلی برنگردانید. نکته آخر اینکه، همیشه شیر را کم کم و روزانه بخرید تا از تلخ شدن آن جلوگیری کنید.

بیشتر بخوانید: خواص شیر شتر

علت تلخ شدن شیر گاو چیست؟

حالا که درباره اینکه چرا شیر تلخ می شود آن هم وقتی پاستوریزه است حرف زدیم بهتر است درباره علت تلخ شدن شیر گاو هم بگوییم. اگر شما از چند گاو مراقبت می‌کنید و از آن شیر می‌دوشید یا اگر یک گاوداری سنتی دارید، ممکن است با این مشکل مواجه شده باشید که شیر یکی دو تا از گاوها یا همه‌شان در مقطعی تلخ و بدمزه شده باشد. این اتفاق دلایل متعددی دارد که اینجا چند تایی از آ‌ن‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

سلامتی گاو

یکی از اصلی‌ترین دلایل برای اینکه شیر شما تلخ باشد، بیماری‌های مختلفی است که ممکن است گاو به آن دچار شده باشد. بیماری‌های کبدی، افزایش اسید معده، اختلال در متابولیسم، ناهنجاری‌های صفراوی، عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی و… هر کدام به شکلی می‌توانند باعث تلخ و بدمزه شدن شیر شوند. بیماری در گاو ممکن است علائم جسمانی دیگری نیز داشته باشد یا فقط خود را در طعم شیر نشان دهد. در صورتی که شیر گاو تلخ شد، حتما با یک دامپزشک مشورت کنید.

ماستیت یا ورم پستان

لابد درباره ماستیت یا ورم پستان چیزهایی شنیده‌اید. ممکن است عفونت و التهاب در پستان گاو، علت تلخ شدن شیر گاو باشد. دوشیدن غیر اصولی گاو، نادیده گرفتن قوانین بهداشتی، آسیب مکانیکی به پستان و… از علت‌های ابتلای گاو به ماستیت است. ماستیت ممکن است با علائم دیگری مثل مواد چرکی و خونی در شیر و ورم پستان همراه باشد یا خود را فقط در تلخی شیر نشان دهد. شیر تلخ شده به خاطر ماستیت، به هیچ وجه نباید خورده شود یا برای تولید فرآورده‌های تخمیر شده شیر مورد استفاده قرار گیرد. ماستیت با ضدعفونی کردن مناسب پستان و استفاده دوره‌ای از آنتی‌بیوتیک‌ها قابل درمان است.

بیشتر بخوانید: چرا رنگ شیر سفید است؟

خوردن گیاهان تلخ و تند

وقتی گاوها به چرا می‌روند، ممکن است گیاهان تلخ، تند یا معطری را بخورند که بر طعم شیر آن‌ها تاثیر داشته باشد. خوردن گیاهانی مثل تیس، درمنه، بومادران، شوید، سیر، زیره و سبزیجاتی مانند سیب‌زمینی و هویج، اگر به صورت مداوم و چند روز پیاپی باشد، ممکن است شیر را تلخ کند.

بارداری

گاو باردار، یک تا دو ماه پیش از زایمان، وارد دوران خشکی می‌شود و به دلیل تغییرات هورمونی، غلظت لکوسیت و کازئین افزایش می‌یابد که طعم همیشگی شیر را از بین می‌برد. اما بعد از چند روز از زایمان، طعم و مقدار شیر بهبود می‌یابد.

عدم رعایت بهداشت کامل در زمان دوشیدن شیر

یکی از اصلی‌ترین مواردی که ممکن است به کاهش کیفیت شیر و تلخ شدن شیر منجر شود، نقص رعایت موارد بهداشتی است. استفاده از ظرف شیردوشی کاملا تمیز، شستن کامل دست‌ها با مواد بهداشتی، تمیز کردن و شستن پستان گاو قبل از شیردوشی با آب جوشیده شده و پاک کردن آن با حوله تمیز و به تن داشتن لباس‌های تمیز در هنگام شیردوشی، از ابتدایی‌ترین مواردی است که باید برای دوشیدن شیر مورد توجه قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: شیر محلی را چقدر بجوشانیم؟

دوشیدن صحیح شیر

برای دوشیدن صحیح شیر گاو، جریان‌های اولیه شیر را برای دور ریختن در ظرفی جداگانه می‌ریزیم چرا که حاوی مقدار بالایی ردوکتاز است که منجر به تلخی شیر می‌شود.

محیط و غذای پاکیزه

محیط زندگی گاوها باید تمیز و بهداشتی باشد تا از نفوذ باکتری‌ها و میکروب‌ها به بدن آن‌ها جلوگیری شود و ضدعفونی کردن منظم اصطبل و پاکیزه نگه داشتن همه محیط نیز از اولیه‌ترین شرایط برای نگهداری از گاوهاست. همین‌طور غذایی که به گاوها داده می‌شود بسیار مهم است. یونجه پوسیده و کپک زده، گیاهان سمی و مواد غذایی ناسالم نباید به گاوها داده شوند.

کلام آخر

در این مطلب به اینکه چرا شیر تلخ می‌شود و علت تلخ شدن شیر گاو چیست پرداختیم و متوجه شدیم که با رعایت همه موارد بهداشتی در زمینه گاوها، از محل نگهداری و غذایی که می‌خورند تا مبارزه با بیماری‌ها و دوشیدن صحیح گاو، شیر تلخ نمی‌شود و طعم اصیل و خوشمزه خود را حفظ می‌کند. همین طور شیر پاستوریزه ممکن است به دلیل وجود برخی باکتری‌ها تلخ شود. برای جلوگیری از تلخ شدن شیر، باید موارد بهداشتی را حتی در زمانی که آن را در یخچال نگهداری می‌کنیم رعایت کنیم.

شما تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا شیر تلخ می‌شود؟ تا به حال به اشتباه شیر تلخ شده خورده‌اید؟ خاطرات و نظرات خود را با مخاطبان وبلاگ عالیس به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

علت تلخی شیر گاو چیست؟

همان‌طور که در متن بررسی کردیم، علت تلخ شدن شیر گاو می‌تواند به خاطر بیماری گاو، تغذیه نامناسب، عدم رعایت بهداشت در هنگام دوشیدن شیر، ماستیت پستان، بارداری گاو و دلایل دیگر باشد.

آیا خوردن شیر تلخ باعث بیماری می‌شود؟

بر اساس این که شیر به چه دلیل تلخ شده باشد، می‌توان به این سوال جواب داد اما به طور کلی، خوردن شیر تلخ با احتمال بسیار زیاد موجب ورود مقدار زیادی باکتری و مواد بیماری‌زا به بدن می‌شود. به خاطر همین از خوردن شیر تلخ خودداری کنید و اگر به صورت اتفاقی مقداری شیر تلخ خوردید، با نوشیدن آب زیاد و نخوردن لبنیات تا وقتی مطمئن شدید که دیگر بیمار نمی‌شوید، از خودتان مراقت کنید و با داشتن اولین نشانه‌های اسهال و استفراغ به پزشک مراجعه کنید.

آیا می‌توان از شیر تلخ استفاده‌های دیگری کرد؟

برای اینکه بتوانید از شیر فاسد استفاده‌هایی غیر از نوشیدن مستقیم کنید، راهکارهایی وجود دارد اما دقت داشته باشید که سوال چرا شیر تلخ می‌شود اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر شیر گاو به دلیل بیماری یا عفونت‌هایی خاص تلخ شده باشد، آن وقت به هیچ وجه نباید از شیر آن برای فرآورده‌های دیگر نیز استفاده کنید.