چشمه آب حیات برای ما ایرانی‌ها، چیزی نیست جز چای! حیات‌وممات هر ایرانی به چای بستگی دارد و هر کسی که نوشیدنی‌های دیگر را به چای ترجیح دهد، از ما نیست. اولین چیزی که در آشپزی هر فرد ایرانی باید آن را یاد بگیرد و در تمام عمر نیز آن را پاس بدارد، راه و روش دم کردن چای است! ما ایرانی‌ها سنت خاص خودمان را داریم که یاد گرفتنش واجب است.

در این مقاله از مجله عالیس، نگاهی داریم به روش دم کردن چای ایرانی. علاوه‌برآن، نکات مهم دم کردن چای را نیز در کنار هم مرور خواهیم کرد.

مواد لازم برای دم کردن چای

معمولا مواد لازم برای دم کردن چای، در خانه هر ایرانی وجود دارد؛ از دورترین روستاهای سیستان و بلوچستان گرفته تا دهات صعب‌العبور آذربایجان، در هر خانه‌ای که پای بگذارید، بساط چای و کتری و قوری را پیدا خواهید کرد. همین موضوع، چای را به محبوب ترین نوشیدنی ایرانی تبدیل کرده است.

برای تهیه چای سیاه ساده، شما به مواد اولیه زیر نیاز خواهید داشت:

چای سیاه	1 تا 2 قاشق چای‌خوری
آب	1 پیمانه (به‌ازای هر قاشق چای‌خوری)
کتری یا سماور	برای جوش‌آوردن آب
قوری	برای دم‌کردن چای
نبات، هل، زعفران، گل سرخ، دارچین یا بهارنارنج	به میزان لازم (در صورت دلخواه)

در روش دم کردن چای ایرانی به سبک سنتی، برای هر 2 نفر، از یک پیمانه آب استفاده می‌شود. برای مثال اگر بخواهید به‌اندازه 4 نفر چای دم کنید، لازم است که حدود 2 پیمانه آب و 2 قاشق چای‌خوری چای داخل قوری بریزید. همین دستورالعمل را می‌توانید برای تعداد افراد بیشتر یا کمتر نیز به کار ببرید.

روش دم کردن چای ایرانی به روش سنتی

دم کردن چای، ساده‌ترین چیزی است که می‌توانید آن را انجام دهید. حتی اگر بی‌استعداد‌ترین فرد کره زمین در آشپزی هم باشید، باز هم می‌توانید یک فنجان چای ساده برای خود حاضر کنید. می‌توان گفت که علاوه بر روش تهیه چای ایرانی، هر نوع چای دیگر را نیز می‌توان به‌سادگی حاضر کرد؛ مثل طرز تهیه چای پوست انار.

برای دم کردن چای لازم است که طبق مراحل زیر پیش بروید:

ابتدا به مقدار کافی در کتری یا سماور، آب بریزید. بهتر است که از آب تصفیه‌شده برای این کار استفاده کنید. اگر دستگاه تصفیه آب در خانه ندارید، می‌توانید از آب‌معدنی استفاده کنید؛ یا اینکه حداقل می‌توانید یک ظرف را به مدت 24 ساعت کنار بگذارید تا املاح آن ته‌نشین شود. صبر کنید تا آب به جوش بیاید.

در قوری موردنظر خود، طبق دستور گفته‌شده در بخش‌های قبلی، حدود 2 قاشق‌ چای‌خوری چای بریزید. میزان چای به سلیقه شما و نوع چای بستگی دارد. اگر چای شما به‌خوبی رنگ پس می‌دهد، همین مقدار کافی است؛ در غیر این صورت می‌توانید مقدار چای را افزایش دهید. در همین مرحله، عطر دهنده‌های موردعلاقه خود را نیز به قوری اضافه کنید.

اکنون آب جوش را داخل قوری بریزید؛ حدود  قوری را از آب پر کنید. قوری را روی کتری یا سماور قرار دهید. اجازه دهید که چای شما به مدت 10 تا 15 دقیقه دم بکشد. اگر چای شما دیردم باشد، این مدت زمان حتی تا 20 تا 30 دقیقه نیز ممکن است طول بکشد. برای دم بهتر، می‌توانید یک دستمال یا حوله تمیز روی قوری قرار دهید.

بعد از اینکه چای شما به‌خوبی دم کشید، زمان سروکردن آن فرامی‌رسد. استکان یا فنجان موردنظر خود را آماده کنید و تا حدود کمتر از نصف آن، چای دم کشیده بریزید؛ سپس باقی استکان را از آب جوش پر کنید.  نسبت چای و آب جوش به سلیقه شما بستگی دارد. اگر دوست چای غلیظ‌تری داشته باشید، می‌توانید میزان آب جوش را کمتر کنید.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه چای ماسالا

نکات مهم در طرز تهیه چای ایرانی

روش دم کردن چای هرچند آسان است؛ اما نکات و جزئیات فراوانی دارد. تهیه این نوشیدنی هرچند در ظاهر خیلی ساده است، اما اگر بخواهید مثل حرفه‌ای‌ها چای درست کنید و آن عطروطعم چای‌های مادربزرگتان را تجربه کنید، بد نیست که نکات زیر را به یاد داشته باشید:

• قبل از ریختن چای داخل قوری، ابتدا آن را با آب جوش شستشو دهید. سپس چای را داخل قوری ریخته و آن را روی سماور قرار دهید تا قوری گرم شود. این کار رنگ چای شما را بهبود می‌بخشد.
• در هنگام سروکردن چاي، بهتر است که از چای‌صاف‌کن استفاده کنید تا چای مجلسی‌تری داشته باشید.
• حواستان باشد که چای شما بیشتر از حد اندازه دم نکشد. چای ایرانی معمولاً دیردم است، اما اگر بیشتر از 20 دقیقه دم بکشد، رنگ و مزه خوب آن از بین خواهد رفت.

بیشتر بخوانید: فواید چای سیاه

تاریخچه چای در ایران

اکنون که نحوه دم کردن چای را می‌دانیم و از نکات آن نیز آگاه هستیم، بد نیست نگاهی کوتاه به تاریخچه آن نیز داشته باشیم. قدیمی‌ترین زمانی که برای مصرف چای در ایران ذکر شده است، قرن پانزدهم و شانزدهم میلادی و هم‌زمان با دوره صفوی است. در این دوره، قهوه رواج بسیاری در  خاورمیانه داشت و چای از طریق بازرگانان اروپایی وارد ایران شده بود.

اما مصرف چای تا اواخر دوره قاجار، چندان در میان ایرانی‌ها رواج نداشت. حتی کشت چای در ایران نیز از همین دوره آغاز شد. بذر چای توسط کاشف‌السلطنه وارد ایران شد و از همان زمان، کشت آن نیز در مزارع شمال ایران، رونق گرفت. چای که تا آن زمانی یک نوشیدنی لوکس به شمار می‌رفت، کم‌کم به نوشیدنی محبوب و هرروزه ایرانی‌ها تبدیل شد.

امروزه چای رتبه اول نوشیدنی را در ایران دارد و بعد از آن، قهوه مقام دوم را به خود اختصاص داده است. متأسفانه به دلیل کاهش کیفیت و مضرات چای برای برخی از افراد، توصیه می‌شود که مصرف آن کاهش پیدا کند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید، بد نیست که نگاهی به مقاله بهترین نوشیدنی جایگزین چای داشته باشید.

انواع چای ایرانی

اگر عاشق چای هستید و نحوه دم کردن چای را به‌خوبی می‌دانید، بد نیست که اندکی درباره انواع چای ایرانی نیز اطلاعات داشته باشید. چای سنتی ایرانی، معمولاً با عنوان چای لاهیجان شناخته می‌شود. این چای خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه می‌خوانید:

• چای بهاره؛ با عنوان چین اول نیز شناخته می‌شود. کیفیت این چای بسیار بالاست.
• چای تابستانه؛ با عنوان چین دوم نیز شناخته می‌شود. کیفیت آن متوسط و تلخی کمتری دارد.
• چای پاییزه؛ که چین سوم نیز نام دارد. کیفیت آن نسبت به دو مورد قبلی کمتر است.
• چای سرگل؛ که در اصل جوانه‌های اولیه چای است و از انواع صادراتی محسوب می‌شود.
• چای ممتاز؛ این چای از برگ‌های میانی بوته‌های این گیاه برداشته شده و کیفیت آن بسیار بالاست.
• چای قلمی؛ از دیگر انواع چای با کیفیت متوسط و مناسب استفاده روزانه است.
• چای کله مورچه‌ای؛ که بسیار سریع رنگ می‌دهد و از آن برای چای‌های کیسه‌ای استفاده می‌شود.
• چای شکسته؛ که ترکیبی از انواع مختلف چای است و جزو گزینه‌های ارزان‌قیمت به‌حساب می‌آید.

اگر دوست دارید درباره انواع چای رایج در ایران بیشتر بخوانید، توصیه می‌کنیم که سری به مقاله آشنایی با انواع چای ایرانی بزنید و اطلاعات خود را در این زمینه، تکمیل کنید.

کلام آخر

یادگیری روش دم کردن چای، برای هر ایرانی از واجبات است. چای، نوشیدنی اول ما ایرانی‌هاست و بر ماست که طرز تهیه و نکات لازم برای آن را به‌خوبی آموزش ببینیم. ما در این مقاله، سعی کردیم که ساده‌ترین روش آماده کردن چای را در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم که از این آموزش، رضایت کافی را داشته باشید. اگر شما هم نکته تازه‌ای برای تهیه این نوشیدنی می‌دانید، آن را با ما در میان بگذارید!

سؤالات متداول

آیا چای‌های خارجی را نیز می‌توان به روش سنتی ایرانی دم کرد؟

بله. شما می‌توانید چای‌های هندی، انگلیسی، ارل گری و غیره را نیز به همین روش سنتی ایرانی دم کرده و از آن لذت ببرید.

بهترین خوراکی‌هایی که می‌توان در کنار چای سرو کرد کدام است؟

مویز و کشمش، قند، نبات، خرما، توت خشک و انواع کلوچه‌های و شیرینی‌ها، بهترین گزینه برای سروکردن در کنار چای ایرانی هستند.

هر فنجان چای، چه مقدار کالری دارد؟

بنا بر نظر متخصصان، هر فنجان چای تنها یک کالری دارد؛ به همین دلیل نوشیدن آن برای افرادی که رژيم دارند، هیچ ضرری نخواهد داشت.