سردرد می‌تواند دلایل زمینه‌ای مختلفی داشته باشد، اما آیا می‌دانستید که گاهی اوقات خوردن برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها هم می‌تواند باعث سردرد شود؟ مثلا آیا بعد از نوشیدن شیر یا خوردن دیگر محصولات لبنی مثل پنیر سرتان درد می‌گیرد؟ واقعیت این است که شیر می‌تواند یک محرک رایج برای سردرد باشد. مخصوصا برای افرادی که سردردهای مزمنی مثل میگرن را تجربه می‌کنند. اگر می‌خواهید بدانید چرا برخی افراد بعد از نوشیدن شیر سردرد می‌گیرند، این مقاله را تا انتها بخوانید.

بیشتر بخوانید: چرا دوغ می‌خورم سردرد می‌گیرم؟

چرا برخی افراد بعد از نوشیدن شیر سردرد می‌گیرند؟

چند دلیل وجود دارد که ممکن است فردی بعد از نوشیدن شیر دچار سردرد شود. یک احتمال این است که آن‌ها دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، یعنی بدن‌شان قادر به هضم کامل لاکتوز (قند موجود در شیر) نیست. عدم تحمل لاکتوز یک مشکل گوارشی بسیار شایع است و ۶۵ تا ۷۰ درصد از مردم در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. شایع‌ترین علائم این مشکل درد معده، نفخ، اسهال، تهوع و استفراغ است. اما گاهی عدم تحمل لاکتوز می‌تواند باعث شروع سردرد هم شود؛ مخصوصا اگر فرد سابقه سردردهای میگرنی داشته باشد. در واقع سردرد و میگرن اغلب با آلرژی و عدم تحمل غذایی مرتبط است. در مطالعه‌ای روی ۷۶ فرد مبتلا به میگرن، مشخص شد که ۳۹ درصد موارد با افزودن شیر گاو به رژیم غذایی تحریک شده است.

دلیل دیگر این است که افراد به پروتئین‌های موجود در شیر از جمله کازئین حساس هستند. در این حالت فرد ممکن است علائمی مانند سردرد و همچنین علائم دیگری مانند بثورات پوستی یا کهیر را تجربه کند. در برخی افراد هم محصولات لبنی که حاوی ترکیبات خاصی مانند تیرامین (موجود در پنیرهای کهنه) یا هیستامین (موجود در غذاهای تخمیری) هستند، باعث سردرد می‌شود. در این افراد غذاهای لبنی فرآوری‌شده مانند پنیر و بستنی بیشتر از شیر ساده محرک سردرد خواهند بود.

چرا لبنیات باعث سردرد می‌شود؟

شیر از پروتئین‌های متعددی تشکیل شده است که می‌توانند در بدن برخی افراد مخصوصا آن‌هایی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند باعث واکنش شوند. بسته به اینکه فرد به کدام پروتئین شیر حساس است، ممکن است شیر یا دیگر محصولات لبنی در او باعث سردرد شوند.

محصولات لبنی تخمیری مثل انواع پنیر نیز دارای ماده‌ای به‌نام تیرامین هستند که می‌تواند سردرد را در برخی افراد به‌ویژه مبتلایان به میگرن تحریک کند. به این سردردها  سردرد تیرامینی هم گفته می‌شود. تیرامین نوعی ماده طبیعی است که از تجزیه اسید آمینه تیروزین حاصل می‌شود. این ماده معمولا در برخی از غذاهای تخمیرشده یا مواد غذایی که برای مدت طولانی نگهداری می‌شوند، به‌وجود می‌آید.

بیشتر بخوانید: دمنوش مناسب سردرد چیست؟

سردرد ناشی از خوردن شیر چقدر طول می‌کشد؟

علائم عدم تحمل لاکتوز معمولا در عرض ۳۰ دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف لبنیات شروع می‌شود و زمانی که لبنیاتی که مصرف کرده‌اید به‌طور کامل از سیستم گوارش شما خارج شود -در عرض ۴۸ ساعت- باید از بین بروند. شدت علائم نیز به درجه کمبود لاکتاز، آنزیم مورد نیاز برای هضم لاکتوز بستگی دارد.

آیا حذف شیر و لبنیات از رژیم غذایی راه‌حل است؟

هرکسی که دچار سردردهای مزمن، به‌ویژه میگرن می‌شود، می‌داند که کنترل و پیشگیری از آن می‌تواند دشوار باشد. لبنیات فقط یکی از عوامل تحریک‌کننده سردرد میگرن است. گاهی اوقات، عوامل غیرقابل کنترلی مانند تغییرات آب‌و‌هوا، بوهای تند، عطرها و نورهای روشن نیز می‌توانند باعث سردرد شوند. از میان تمام این‌ها تقریبا آنچه که برای خوردن انتخاب می‌کنید در کنترل شماست. بنابراین برای پیشگیری از سردردهای میگرنی حتما یک فهرست از غذاهایی که باعث سردردتان می‌شوند آماده کنید و براساس آن پیش بروید. مثلا اگر می‌بینید سردرد تیرامین دارید، غذاهای پر تیرامین را در رژیم غذایی روزانه‌تان محدود کنید. اما شیر و لبنیات یکی از گروه‌های غذایی مهم برای جذب کلسیم و مواد غذایی مغذی و ضروری برای بدن محسوب می‌شوند. حذف کامل لبنیات می‌تواند اثرات بدی روی دندان‌ها و استخوان‌ها و… بگذارد.

یک راه ساده این است که میزان و نحوه شیر و محصولات لبنی را برای کنترل سردردهای ناشی از عدم تحمل لاکتوز مدیریت کنید.

اگر فکر می‌کنید مستعد ابتلا به سردردهای لبنی هستید، می‌توانید کارهای زیر را برای پیشگیری انجام دهید:

• مقدار لبنیاتی که می‌خورید یا می‌نوشید را کمتر کنید و وعده‌های کوچک‌تر لبنیات در رژیم‌ غذایی خود داشته باشید.
• از شیرها و مواد لبنی بدون لاکتوز استفاده کنید یا شیر سویا را جایگزین کنید.
• مکمل‌هایی مصرف کنید که به هضم لاکتوز کمک می‌کنند. مثلا از آنزیم لاکتاز مایع یا پودری کمک بگیرید تا لاکتوز موجود در شیر برای بدن شما قابل تحمل شود.
• حتما شیر را همراه سایر غذاها بنوشید.

در مورد سردردهای تیرامینی نیز می‌توانید مصرف لبنیات حاوی تیرامین را مدیریت کنید. معمولا غذاهای لبنی تازه مانند شیر و پنیر خامه‌ای تیرامین کمی دارند، اما ماست، خامه ترش و دوغ دارای مقادیر متوسطی تیرامین هستند که می‌تواند محرک سردرد باشد. البته حواس‌تان باشد غذاهای لبنی تازه که تیرامین کمتری دارند نیز اگر مدتی در یخچال باشند، ترکیب بیشتری از تیرامین در آن‌ها تجمع پیدا می‌کند و ممکن است باعث سردرد شوند. پس حتما همیشه شیر و لبنیات را تازه مصرف کنید.

بیشتر بخوانید: دوغ را با چه غذاهایی بخوریم؟

چه شیری برای جلوگیری از سردرد بهتر است؟

محصولات لبنیاتی با لاکتوز کمتر، از جمله شیرهای بدون لاکتوز می‌تواند تا حدود خوبی مانع از سردرد گرفتن بعد از خوردن شیر شود. به‌طور کلی ماست و پنیرهای سفت از جمله چدار، پارمزان، رومانو یا بستنی سطح لاکتوز کمتری نسبت به دیگر محصولات لبنی دارند و گزینه خوبی برای افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند محسوب می‌شوند. البته همان‌طور که گفته شد برخی پنیرها هم به‌دلیل داشتن تیرامین ممکن است باعث سردرد در برخی افراد شوند.

علاوه بر این‌ها شیر و محصولات لبنیاتی حاوی پروبیوتیک معمولا گزینه خوبی برای کنترل عوارض ناشی از عدم تحمل لاکتوز هستند. حتی بسیاری از کارخانه‌ها در زمان تولید به برخی محصولات لبنیاتی مختلف از جمله ماست و… پروبیوتیک‌ اضافه می‌کنند.

جمع‌بندی

همه علائم ناشی از عدم تحمل لاکتوز، گوارشی نیستند. افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند می‌توانند طیف وسیعی از علائم از جمله علائم عصبی مثل سردردهای میگرنی را تجربه کنند. معمولا سردرد و حتی میگرن بعد از خوردن شیر می‌تواند به دلیل عدم تحمل لاکتوز باشد. علائم و نشانه‌های زیادی در عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. این علائم در عرض ۳۰ دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف لبنیات یا محصولات لبنی ظاهر می‌شوند. هرچه شما از نظر ژنتیکی مستعدتر باشید، به احتمال زیاد برخی از غذاها از جمله شیر بیشتر باعث تحریک سردرد شما می‌شوند. به‌طور کلی اگر بعد از نوشیدن شیر دچار سردردهای مکرر می‌شوید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا علت اصلی را تعیین کرده و یک برنامه غذایی با میزان مناسب لبنیات و شیر برایتان آماده کند.

سوالات متداول

آیا سردرد بعد از خوردن شیر طبیعی است؟

بله افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند می‌توانند طیف وسیعی از علائم از جمله علائم عصبی مثل سردرد را تجربه کنند. گاهی حملات میگرن هم می‌تواند به دلیل عدم تحمل لاکتوز باشد.

آیا شیر می‌تواند باعث میگرن شود؟

بله برخی غذاها از جمله محصولات لبنی مثل ماست و پنیر ممکن است باعث سردردهای میگرنی شوند.

چگونه سردرد ناشی از عدم تحمل لاکتوز را کنترل کنیم؟

مقدار شیر و لبنیات مصرفی روزانه را کاهش دهید. معمولا شیرهایی با لاکتوز کمتر انتخاب کنید یا از مکمل‌هایی که به هضم لاکتوز کمک می‌کنند استفاده کنید. هیچ‌وقت هم با معده خالی شیر نخورید.

منابع:

https://therahealth.com.au/10-signs-and-symptoms-of-lactose-intolerance/#:~:text=Individuals%20who%20are%20lactose%2Dintolerant,of%20food%20sensitivity%20or%20allergy.

https://southernpainclinic.com/blog/top-triggers-of-migraine-headaches/#:~:text=One%20study%20done%20linking%20migraines,in%20headaches%20when%20ingesting%20lactose.

https://www.healthshots.com/healthy-eating/nutrition/headaches-know-6-foods-and-drinks-which-can-make-your-head-hurt/

https://www.goodhousekeeping.com/health/diet-nutrition/g2407/foods-that-fight-headaches/

https://www.livestrong.com/article/378971-does-eating-dairy-cause-headaches-fatigue/