کره و دوغ، دو محصول لبنی پرطرفدار و جدایی‌ناپذیر از سفره‌های ایرانی، هر دو از شیر گاو به دست می‌آیند، اما در فرآیند تولید، بافت، طعم، ارزش غذایی و کاربردها تفاوت‌های چشمگیری دارند. در این مقاله، به بررسی جامع و کامل این دو محصول لبنی می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا با درک بهتر تفاوت کره و دوغ شناخت دقیق‌تر، انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.

مطالعه بیشتر: کالری دوغ

بررسی منشأ و فرآیند تولید کره و دوغ

کره و دوغ از شیر گاو به دست می‌آیند، اما مسیر تولید آن‌ها از یک نقطه جدا می‌شود.

• کره: با جداسازی چربی از شیر و سپس زدن خامه (بخش چرب شیر) تا زمانی که چربی‌ها به هم بچسبند و کره تشکیل شود، تولید می‌شود. این فرآیند می‌تواند به صورت سنتی (دستی) یا صنعتی (با استفاده از دستگاه‌های کره‌زنی) انجام شود.
• دوغ: در واقع محصول جانبی تولید کره است. پس از جدا شدن کره از خامه، مایع باقی‌مانده، دوغ نامیده می‌شود. این مایع حاوی پروتئین، کلسیم و سایر مواد مغذی شیر است.

مقایسه کره و دوغ در بافت، طعم، و عطر

• کره: بافتی نرم و چرب دارد که در دمای اتاق به راحتی قابل پخش شدن است. طعم آن غنی، خامه‌ای و کمی شیرین است. عطر کره تازه و دلپذیر است و می‌تواند بسته به نوع شیر و روش تولید متفاوت باشد.
• دوغ: مایعی رقیق و غلیظ است که بسته به نوع آن (گازدار یا بدون گاز) می‌تواند بافت متفاوتی داشته باشد. طعم دوغ ترش و کمی شور است و ممکن است با افزودن گیاهان معطر یا سبزیجات تغییر کند. عطر دوغ تازه و تند است و می‌تواند یادآور ماست باشد.

تفاوت کره و دوغ در ارزش غذایی و مزایای سلامتی

• کره: منبع غنی از چربی (حدود 80درصد) و کالری است. همچنین حاوی ویتامین‌های محلول در چربی A، D، E و K است. کره با کیفیت حاوی اسید لینولئیک کونژوگه (CLA) است که به کاهش وزن و بهبود سیستم ایمنی کمک می‌کند. با این حال، مصرف زیاد کره می‌تواند منجر به افزایش کلسترول و بیماری‌های قلبی شود.
• دوغ: در مقایسه با کره، چربی و کالری کمتری دارد (حدود 1 تا 2 درصد چربی). سرشار از پروتئین، کلسیم، ویتامین ب۱۲ و ریبوفلاوین است. دوغ همچنین حاوی پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید) است که به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کنند. مصرف دوغ می‌تواند به کاهش فشار خون و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.

مطالعه بیشتر: دوغ در طب سنتی

بررسی کاربردها در آشپزی و تغذیه

• کره: در آشپزی ایرانی و جهانی کاربردهای فراوانی دارد. از آن برای سرخ کردن، پختن و طعم دادن به غذاها استفاده می‌شود. کره در تهیه انواع شیرینی، کیک، نان و سس‌ها نیز کاربرد دارد.
• دوغ: به عنوان یک نوشیدنی خنک و گوارا در کنار غذا یا به تنهایی مصرف می‌شود. در تهیه انواع غذاهای ایرانی مانند آش دوغ، کله جوش و ماست و خیار نیز کاربرد دارد. دوغ همچنین در تهیه انواع سس‌ها، مارینادها، و دسرها استفاده می‌شود.

 انواع کره و دوغ و تفاوت آنها

• کره: انواع مختلفی از کره در بازار موجود است؛ از جمله کره حیوانی (تهیه شده از شیر گاو، گوسفند، یا بز)، کره گیاهی (تهیه شده از روغن‌های گیاهی) و کره ترکیبی (ترکیبی از کره حیوانی و گیاهی).
• دوغ: دوغ نیز در انواع مختلفی تولید می‌شود؛ از جمله دوغ سنتی (تهیه شده از ماست)، دوغ گازدار (با افزودن گاز کربنیک) و دوغ طعم‌دار (با افزودن گیاهان معطر، سبزیجات یا میوه‌ها).

مطالعه بیشتر:‌ آشنایی با انواع دوغ

نکات مهم در انتخاب و نگهداری

• کره: در هنگام خرید کره، به تاریخ تولید و انقضا، نوع کره (حیوانی، گیاهی، یا ترکیبی) و برند تولیدکننده توجه کنید. کره را در یخچال نگهداری کنید و از قرار دادن آن در معرض نور و گرما خودداری کنید.
• دوغ: در هنگام خرید دوغ، به تاریخ تولید و انقضا، نوع دوغ (سنتی، گازدار یا طعم‌دار) و برند تولیدکننده توجه کنید. دوغ را در یخچال نگهداری کنید و پس از باز کردن درب آن، در مدت زمان کوتاهی مصرف کنید.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی تفاوت کره و دوغ پرداختیم. کره و دوغ، هر دو محصولات لبنی ارزشمندی هستند که می‌توانند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل مصرف شوند. با شناخت تفاوت‌ها، مزایا، و کاربردهای هر کدام، می‌توانید انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید و از این دو محصول لبنی خوشمزه و مغذی در برنامه غذایی خود بهره‌مند شوید.

سوالات متداول

تفاوت اصلی در فرآیند تولید کره و دوغ چیست؟

کره از طریق جداسازی چربی از شیر و زدن خامه به دست می‌آید، در حالی که دوغ محصول جانبی تولید کره است و مایع باقی‌مانده پس از جداسازی کره از خامه است.

کره و دوغ از نظر ارزش غذایی چه تفاوت‌هایی دارند؟

کره منبع غنی از چربی و کالری است و حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مانند A، D، E و K است. در حالی که دوغ چربی و کالری کمتری دارد و سرشار از پروتئین، کلسیم، ویتامین ب۱۲ و ریبوفلاوین و پروبیوتیک‌ها است.

کاربردهای کره و دوغ در آشپزی چیست؟

کره در آشپزی برای سرخ کردن، پختن و طعم دادن به غذاها و همچنین در تهیه شیرینی، کیک، نان و سس‌ها استفاده می‌شود. دوغ به عنوان نوشیدنی، در تهیه غذاهایی مانند آش دوغ و کله جوش و همچنین در تهیه سس‌ها، مارینادها و دسرها کاربرد دارد.