همه ما بر این باور هستیم که کافئین و نوشیدنی‌های حاوی کافئین خواب‌آلودگی و خستگی را برطرف خواهد کرد؛ اما باید بگوییم که در ۱۰ موردکافئین به‌خصوص کافئین موجود در قهوه می‌تواند منجر به خواب‌آلودگی شود. قهوه حاوی کافئین و ترکیباتی است که در کنار هم باعث افزایش هوشیاری و بهبود خلق‌وخو خواهد شد. به همین دلیل افراد زیادی از این نوشیدنی در صبح استفاده می‌کنند تا انرژی بیشتری داشته باشند و خواب‌آلودگی خود را برطرف کنند. دراین‌بین کسانی هم هستند که با خوردن قهوه نه‌تنها سرحال و هوشیار نمی‌شوند، بلکه بیشتر احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنند.

از این رو در مقاله پیش رو از مجله عالیس شما را با 10 دلیل خواب‌آلودگی و خستگی پس از مصرف کافئین و راهکارهای آن آشنا خواهیم کرد. برای یافتن پاسخی روشن که چرا کافئین باعث خواب می‌شود؟ با ما همراه شوید.

چرا مصرف کافئین باعث خواب‌آلودگی می‌شود؟

کمبود خواب، تحمل کافئین، کم‌آبی بدن، سطح آدنوزین، تغییرات قند خون یا تفاوت‌های فردی منجر می‌شود تا شما پس از مصرف کافئین احساس خستگی کنید. کافئین سبب می‌شود که آدنوزین به سلول‌های مغزی متصل نشود و احساس خواب‌آلودگی کم شده یا از بین برود. کافئین مانع از ترشح آدنوزین نمی‌شود؛ بلکه تنها از اتصال این ماده جلوگیری می‌کند، اما در برخی موارد مانع از این خاصیت می‌شوند. در نتیجه نه‌تنها هوشیاری را افزایش نمی‌دهند، بلکه احساس خستگی و خواب‌آلودگی را بیشتر می‌کند.

کافئین عمدتاً در قالب نوشیدنی مصرف می‌شود که بیشترین حجم آن در قهوه یافت می‌شود. با بررسی دلایل احساس خواب‌آلودگی بعد از قهوه می‌توانید به پاسخ سؤال چرا با مصرف کافئین خوابمان می‌گیرد؟ برسید.

اگر چه کافئین می‌تواند به‌سرعت جذب بدن شود، اما جایگزین مناسبی برای خواب نیست. بنابراین اگر کمتر از ۷ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابید نباید انتظار چندانی از مصرف قهوه و کافئین داشته باشید.

همان‌طورکه مصرف طولانی‌مدت یک مسکن پس از مدتی دیگر تأثیر اولیه را ندارد، مصرف کافئین نیز از همین قاعده پیروی می‌کند.

در ادامه 10 دلیل کاهش اثرگذاری کافئین بر هوشیاری را بررسی می‌کنیم. در نتیجه شما متوجه می‌شوید چرا کافئین باعث خواب می‌شود؟

استفاده مکرر از نوعی قهوه

اگر به طور متناوب از یک نوع قهوه برای نوشیدن استفاده می‌کنید، باید بدانید که بدن شما دیگر واکنش خاصی به مواد موجود در قهوه و کافئین آن نشان نخواهد داد. برای مثال اگر سال‌ها است که از اسپرسو استفاده می‌کنید بهتر برای بهره‌مندی از خواص کافئین، قهوه خود را به‌نوعی دیگر مانند ترک یا فرانسه تغییر دهید.

کم‌آبی بدن

قهوه یک نوشیدنی ادرارآور است به همین دلیل است که توصیه می‌شود در کنار نوشیدن قهوه آب بنوشید. این خاصیت قهوه سبب می‌شود تا بدن آب بیشتری را از طریق ادرار از دست دهد. اگر این حجم ازدست‌رفته جبران نشود، بدن به حالت خستگی و خواب‌آلودگی در خواهد آمد.

مسائل ژنتیکی

حتماً شنیده‌اید که برخی‌ها با مصرف تعدادی از مواد غذایی دچار حساسیت می‌شوند. درصورتی‌که افراد زیادی با خوردن همان مواد غذایی هیچ عارضه یا مشکلی نخواهند داشت. این همان مسائل ژنتیکی است. کافئین نیز از این قاعده جدا نیست. ممکن است افرادی باشند که کافئین اثری بر میزان هوشیاری آن‌ها نداشته باشد؛ بلکه بیشتر موجب خستگی و خواب‌آلودگی هم شود.

زیاده‌روی در مصرف قهوه

اگر در مصرف قهوه زیاده‌روی می‌کنید باید انتظار داشته باشید که دیگر کافئین قهوه همانند گذشته تأثیرگذار نباشد. از سوی دیگر برخی تحقیقات نشان می‌دهد در فصل بهار و تابستان نوشیدن چند فنجان قهوه می‌توان فرد را دچار خستگی و بی‌حالی کند.

نوشیدن قهوه شیرین

شکر بر تأثیرگذاری کافئین اثر منفی می‌گذارد. پس اگر قهوه را برای رفع خواب‌آلودگی میل می‌کنید، قهوه را به‌صورت شیرین ننوشید.

کم‌بودن حجم قهوه مصرفی

حجم قهوه از دیگر دلایل کم‌بودن اثر کافئین است. علاوه بر اینکه نوع قهوه در این زمینه تأثیرگذار خواهد بود، حجم قهوه مصرفی هم حائز اهمیت است. کم‌بودن حجم قهوه منجر می‌شود تا کافئین این نوشیدنی قدرت لازم برای رفع خواب‌آلودگی را نداشته باشد.

بالا بودن میزان کافئین

تحقیقات نشان می‌دهد که بالا بودن حجم کافئین منجر می‌شود تا شخص دچار استرس شود. در چنین حالتی مغز فرمان می‌دهد تا بدن برای رسیدن به آرامش دچار خواب‌آلودگی شود. به نظر شما کدام نوع قهوه کافئین کمتری دارد؟

انتخاب نادرست قهوه

شما از تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا چه می‌دانید؟ اگر قهوه را برای از بین بردن خواب‌آلودگی و انرژی بیشتر می‌نوشید باید در انتخاب نوع قهوه دقت کنید. به‌طورکلی قهوه در دو دسته روبوستا و عربیکا قرار می‌گیرد که هر یک میزانی از کافئین را در خود جای‌داده‌اند. روبوستا درصد کافئین بیشتری دارد؛ بنابراین قهوه‌هایی که از دانه‌های روبوستا بیشتری تشکیل شده باشند، اثربخشی بیشتری در میزان هوشیاری خواهند داشت.

مصرف داروهای خاص

مصرف برخی داروها مانند قرص‌های ضدافسردگی، متادون، ترامادول یا مواردی ازاین‌دست بر تأثیرات قهوه غلبه می‌کنند. به‌این‌ترتیب شما با نوشیدن قهوه احساس خواب‌آلودگی خواهید کرد.

افت قند خون

افرادی پس از نوشیدن قهوه دچار افت قند می‌شوند. در نتیجه اثربخشی کافئین کاهش‌یافته و شخص دچار بی‌حالی و خواب‌آلودگی خواهد شد.

برای آشنایی هر چه بیشتر با این موضوع توصیه می‌کنیم به مقاله چرا قهوه باعث بی‌خوابی می‌شود؟ نگاهی بیندازید.

کلام آخر

کافئین ماده‌ای است که بیشتر در قهوه پیدا می‌شود. کافئین ماده‌ای است که عمدتاً منجر به افزایش سطح هوشیاری و انرژی خواهد شد. در برخی موارد نوشیدن قهوه و مصرف کافئین نه‌تنها میزان هوشیاری را افزایش نمی‌دهد؛ بلکه فرد را بیشتر خسته و خواب‌آلود می‌کند. دلایل زیادی در پس این موضوع نهفته شده است که تحقیقات و پژوهش‌های فراوانی مهر تأیید بر آن خواهند زد.

سؤالات متداول

کافئین قهوه در طی چه فرایندی از خواب‌آلودگی جلوگیری می‌کند؟

مغز به هنگام خستگی شروع به ترشح آدنوزین می‌کند که با مصرف کافئین این ماده نمی‌تواند به‌راحتی به سلول‌های مغزی متصل شود. در نتیجه از خواب‌آلودگی جلوگیری می‌کند.

افت قند چگونه مانع از اثرگذاری کافئین خواهد شد؟

برخی افراد با نوشیدن قهوه یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین، دچار افت قند می‌شود. پاسخ طبیعی بدن در چنین شرایطی احساس کسلی و خواب‌آلودگی است.

برای جلوگیری از خواب‌آلودگی و افزایش تأثیرگذاری کافئین قهوه باید چه نوع قهوه‌ای نوشید؟

اگر به دنبال رفع خواب‌آلودگی و افزایش انرژی هستید از قهوه‌هایی استفاده کنید که از مقدار بیشتری دانه روبوستا تشکیل شده باشد.