تابه‌حال تجربه نوشیدن ثعلب ترکی را داشته‌اید؟ ثعلب یکی از نوشیدنی‌های بسیار معروف و خوشمزه ترکی است. وقتی یک‌بار تجربه نوشیدن این خوراکی خوشمزه را داشته باشید حتماً دوست دارید یک‌بار دیگر امتحان کنید! اگر هنوز هم طعم این نوشیدنی خوشمزه را نچشیده‌اید، در این مطلب از مجله عالیس به‌راحتی می‌توانید طرز تهیه ثعلب ترکی را یاد بگیرید و درست کنید.

ثعلب یا سالپ (salep) چیست؟

ثعلب یک گیاه دارویی ریشه‌دار از خانواده ارکیده‌ها است که دو غده در ریشه خودش دارد. ساقه آن استوانه‌ای ‌شکل است و به‌صورت عمودی رشد می‌کند. گل آن به شکل خوشه خوشه و در رنگ‌های مختلف سفید یا صورتی با خطوط ریز و درشت بنفش و ارغوانی وجود دارد. زمان رشد و ثمردهی ثعلب از اوایل فروردین تا اواخر خرداد است.

پیاز این گیاه سرشار از نشاسته است. پیاز گیاه ثعلب را برای درست‌کردن نوشیدنی آن استفاده می‌کنند. این گیاه را به نام‌های دیگری مثل گل کاج، چایروتو (Çayırotu) و ارکیس (Orchis) هم در زبان محلی ترکیه‌ای می‌شناسند، اما مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین اسمی که برای ثعلب به کار می‌برند، همان ارکیده است.

نام ارکیده برای این گیاه توسط تئوفراستوس (Theophrastus) گذاشته شده است. ارکیده‌هایی که برای تهیه ثعلب ترکی استفاده می‌کنند، ساختار خاصی دارند. ریشه آن دو غده تخم‌مرغی شکل در کنار هم دارد که غده تهی یا پیاز بزرگ‌تر به گیاه آبرسانی می‌کند. غده کوچک‌تر به‌عنوان پیاز یدکی گیاه محسوب می‌شود و در سال‌های بعدی گیاه را برای گل‌دهی و رشد مناسب تغذیه می‌کند.

همان‌طور که گفتیم نوشیدنی ثعلب را می‌توان از هر دو پیاز گیاه تهیه کرد، اما معمولاً برای اینکه گیاه بتواند سال بعد هم فرصت رشد و گل‌دهی داشته باشد از غده کوچک‌تر استفاده می‌کنند. به‌این‌ترتیب هم ارکیده زنده می‌ماند و هم از آن برای درست‌کردن ثعلب استفاده می‌کنند.

در ادامه به شما پیشنهاد می‌کنیم به مقاله‌ی نوشیدنی معروف ترکیه سر بزنید و با نوشیدنی‌های محبوب این کشور به‌طور کامل آشنا شوید.

ثعلب در کجا رشد می‌کند؟

این گیاه در مناطق مرطوب رشد می‌کند. اولین‌بار ثعلب را در شهرهای خاورمیانه پیدا کردند و همچنان در مناطق غربی دریای سیاه، دریای اژه و مرمره قابلیت رشد دارد. خواص، خلوص و طبیعی بودن ثعلب‌هایی که در مناطق مختلف رشد پیدا می‌کنند، متفاوت است.

قیمت ثعلب ترکیه

ممکن است ثعلب‌های باکیفیتی که در مناطق مناسب‌تر کشت و برداشت می‌شوند، قیمت بیشتری نسبت به دیگر نمونه‌های آنها داشته باشند! دور از انتظار هم نیست؛ مثل زعفرانی که در شهرهای مختلف ایران کشت می‌شود و هرکدام از آنها ممکن است کیفیت و مرغوبیت متفاوتی با هم داشته باشند.

آرد ثعلب چطور تهیه می‌شود؟

آرد ثعلب، پیاز خشک‌شده و آسیاب شده گل ثعلب است. پیازهای کوچک را از ریشه این گیاه جدا می‌کنند، جمع‌‌آوری می‌کنند، می‌شویند، می‌جوشانند و بعد از جوشیده‌ شدن خشک می‌کنند. پودری که برای نوشیدنی استفاده می‌شود، پس از انجام همه این مراحل به‌دست می‌آید. ثعلب حتی در صنایع غذایی مثل بستنی‌ها هم کاربرد دارد. ثعلب خشک از نوع مرطوب آن گران‌تر است و فرم پودر شده آن هم از ثعلب خشک شده، قیمت بیشتری دارد.

جزئیات تولید پودر ثعلب ترکیه

برای تولید پودر ثعلب غده‌‌های کوچک باقی‌مانده در زیرزمین را جمع‌آوری کرده، شسته و تمیز می‌کنند. در مرحله بعد، غده‌های تمیزشده را با یکی از ترکیبات آب و شیر می‌جوشانند و سپس خشک می‌کنند. بعد خشک‌کردن ثعلب‌های جوشیده شده با شیر، آن را به روش فورج forging method)) پودر می‌کنند. فرم پودر شده آن هم برای درست‌کردن انواع دسرها و نوشیدنی‌های گرم، ماست و بستنی‌های سنتی و مختلف استفاده می‌شود.

شما می‌توانید مقاله خواص مصرف شیر را بخوانید تا با ویژگی‌های این نوشیدنی شگفت‌انگیز آشنا شوید.

ثعلب چه استفاده‌هایی دارد؟

ثعلب بیشتر در تهیه بستنی و ماست استفاده می‌شود. از آنجا که این ماده خوراکی دارای خاصیت تثبیت‌کننده، غلیظ‌کننده و محافظتی است، بافت بستنی را اصلاح‌کرده و قوام آن را تنظیم می‌کند. بااین‌حال یک نکته ظریف و بسیار مهم در اضافه‌کردن ثعلب به بستنی وجود دارد و آن هم این است که اگر ثعلب را به مقدار کمی به بستنی اضافه کنند، باعث شل شدن بستنی می‌شود. استفاده بیش از حد آن هم باعث ایجاد یک ساختار بسیار همگن و سفت می‌شود. علاوه بر این، گلوله‌های آردی‌شکل در بافت بستنی باقی می‌ماند.

ثعلب یا سالپ از کجا آمده است؟

رومیان باستان مردمی بودند که برای اولین‌بار از پیاز زمینی گل‌های ارکیده برای درست‌کردن نوشیدنی‌های مختلف استفاده می‌کردند. آنها نام‌های مختلفی برای آن داشتند و معروف‌ترین نام‌ها پریاپیسکوس و ساتیریون بود. سالپ از نوشیدنی‌های بسیار محبوب رومیان بود و بر خواص آن تاکید زیادی داشتند. بعد از رومیان، حکومت عثمانی علاقه خاصی به نوشیدن ثعلب نشان دادند و آن را به‌عنوان یکی از نوشیدنی‌های بسیار مهم در دربار سرو می‌کردند.

ثعلب خیلی قبل‌تر از اینکه قهوه و چای پایشان به انگلستان و آلمان برسد به این کشورها رفته بود و مصرف می‌شد. بعدها هم همچنان محبوبیت ثعلب باقی ماند و به‌عنوان یک نوشیدنی پرطرف‌دار در قهوه‌خانه‌ها برای مردم سرو می‌شد. در انگلستان این نوشیدنی را با نام سالوپ (Saloop) می‌شناختند و برای بهتر کردن طعم و مزه آن از شیرین‌کننده و گلاب یا عرق بهارنارنج استفاده می‌کردند. برای آشنایی با ویژگی‌های این عرق، مقاله خواص بهارنارنج را بخوانید.

انگلستان در قرن هجدهم برای درست‌کردن نوشیدنی ثالوپ از داگ استونز به‌عنوان جانشین ریشه ارکیده‌های انگلیسی استفاده کرد و این ترکیب هم توانست جزو نوشیدنی‌های محبوب مردم آن زمان باشد و تا قرن نوزدهم هم محبوبیت زیادی در انگلستان داشت. بعد از آن تاریخ، از ریشه و برگ‌های درخت رازیانه که در آمریکای شمالی رشد می‌کرد هم برای درست‌کردن ثالوپ استفاده کردند.

نحوه مصرف امروزی ثعلب چگونه است؟

ثعلب هنوز هم یکی از بهترین نوشیدنی‌هایی است که در منطقه ترکیه مصرف می‌شود و به‌عنوان نوشیدنی‌های مخصوص این کشور شناخته شده است. در دستور تهیه ثعلب‌های مدرن به‌جای آب از شیر داغ استفاده می‌کنند و مزه بسیار لذیذی دارد. در دسرهای دیگری مثل پودینگ ثعلب و بستنی ترکی هم از آرد ثعلب برای بهبود کیفیت، طعم و بافتش استفاده می‌‌شود. متأسفانه امروز محبوبیت ثعلب باعث شده تا گونه گیاهی ارکیده‌‌های وحشی در معرض خطر باشند. به همین دلیل ثعلب‌های جدید را بیشتر با آرد ثعلب مصنوعی درست می‌کنند. اگر روزی مسافر کشور ترکیه شدید و دوست داشتید طعم واقعی و طرز تهیه ثعلب ترکی را تجربه کنید، به منطقه قهرمان مرعش (Kahraman Maraş) در ترکیه بروید و آرد ثعلب تولیدی با نام ثعلب مرعشی را تهیه کنید.

مواد لازم برای تهیه ثعلب ترکی

مواد لازمی که در ادامه برای تهیه ثعلب ترکی با شما به اشتراک می‌گذاریم، برای تهیه نوشیدنی ثعلب و مناسب چهار نفر است:

• آرد ثعلب: 1 قاشق غذاخوری
• شکر: 1/5 قاشق غذاخوری
• شیر: 1 لیتر
• دارچین: به مقدار لازم (برای تزئین)

طرز تهیه ثعلب

برای تهیه نوشیدنی ثعلب، شیر را در یک شیرجوش بریزید و روی حرارت متوسط فرصت دهید تا به‌جوش آید. بعد از جوش آمدن شیر، شعله را کم کنید و اجازه دهید با همان شعله آرام دقایق دیگری شیر بجوشد و گرم بماند.
در یک کاسه کوچک، آرد ثعلب و شیر را مخلوط کنید. سپس کمی از شیر جوشیده شده (به‌اندازه 2 تا 3 قاشق) به آن‌ها اضافه کنید تا مخلوط رقیق شود. بعد در چند نوبت و با فاصله‌های کوتاهی مخلوط ثعلب را به شیر داغ اضافه کنید و هم بزنید تا کاملاً غلیظ شود. تقریباً 15 دقیقه زمان می‌برد تا نوشیدنی ثعلب شما آماده شود. اگر میل دارید ثعلب را شیرین‌تر میل کنید، کمی شکر یا هر شیرین‌کننده دیگری که دوست دارید به آن اضافه کنید. ثعلب را درون فنجان بریزید و روی آن را با دارچین تزئین کنید.

شربت لاهوسا یکی دیگر از نوشیدنی‎های محبوب ترکیه است که در مقاله‌ی طرز تهیه شربت لاهوسا در ترکیه به معرفی روش تهیه این شربت پرداختیم.

خواص چای ثعلب چیست؟

ثعلب یک نوشیدنی بسیار مقوی است که در طب سنتی و گیاهی هم بسیار توصیه می‌شود. طبع گرم و مرطوبی دارد و نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید. مقدار مصرف مجاز این پودر 2 گرم در روز است.
فواید و خواص ثعلب:

• درمان مشکلات گوارشی
• درمان ریزش مو
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• جوان‌سازی پوست
• بهبود دردهای عصبی
• درمان فلج صورت
• درمان یبوست
• درمان اسهال
• بهبود آکنه و جوش‌های پوستی
• درمان ورم کلیه

کلام آخر

درباره نوشیدنی محبوب ترکی ثعلب با شما صحبت کردیم. تاریخچه آن، زیستگاه آن و فواید آن را گفتیم. نوشیدنی ثعلب درست شده را می‌توانید 2 تا 3 روز در یخچال نگهداری کنید و برای نوشیدن دوباره آن هم فقط کافی است دوباره گرم کنید و میل کنید. اگر دوست داشته باشید می‌توانید گلاب یا کمی عرق بهارنارنج هم برای بهترشدن طعم ثعلب به آن اضافه کنید. بعضی از افراد هم به‌جای دارچین از زنجبیل آسیاب شده برای تزئین و بهتر کردن طعم ثعلب استفاده می‌کنند.

شما تابه‌حال تجربه نوشیدن ثعلب ترکی را داشته‌اید؟ اگر این نوشیدنی مقوی و خوشمزه را طبق دستوری که به شما آموزش دادیم، درست کردید، تجربیات و نظر خود را درباره طعم و مزه آن با ما به در بخش دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید.

سؤالات متداول:

ثعلب چیست و در کجا رشد می‌کند؟

ثعلب یک گیاه دارویی ریشه‌دار از خانواده ارکیده‌ها است که دو غده در ریشه خودش دارد. ساقه آن استوانه‌ای‌شکل است و به‌صورت عمودی رشد می‌کند. زمان رشد و به ثمردهی ثعلب از اوایل فروردین تا اواخر خرداد است. این گیاه در مناطق مرطوب رشد می‌کند.

ثعلب چه کاربرد‌هایی دارد؟

ثعلب را برای درست‌کردن بستنی و ماست استفاده می‌کنند. همچنین یکی از بهترین و خوشمزه‌ترین نوشیدنی‌های گرم کشور ترکیه است.

فواید ثعلب چیست؟

درمان مشکلات گوارشی، درمان ریزش مو، تقویت سیستم ایمنی بدن، جوان‌سازی پوست، بهبود دردهای عصبی، درمان فلج صورت، درمان یبوست، درمان اسهال، بهبود آکنه و جوش‌های پوستی و درمان ورم کلیه از مهم‌ترین فواید مصرف به‌اندازه ثعلب است.