مصرف لبنیات در مقدار مناسب، برای سلامتی بدن مفید است. می‌دانیم که لبنیات حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین D هستند و برای سلامت استخوان‌ها و عملکرد بدن ضروری هستند. با این حال، شایعاتی وجود دارد که باید آنها را بررسی کنیم. این شایعات شامل ادعاهایی شبیه به این مورد می‌شوند که مصرف شیر پرچرب باعث چاقی ما می‌شود. در واقع افراد با این سوال مواجه هستند که آیا شیر پر چرب چاق کننده است؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سوال را پیدا کنیم.

پارادوکس شیر پرچرب یا شیر کم چرب

پارادوکس لبنیات پرچرب نشان می‌دهد که اگر نسخه‌های کم‌چرب لبنیات را انتخاب کنید، در مقایسه با کسانی که نسخه‌های پرچرب می‌خورند، احتمال چاقی و ناسالم شدن برنامه غذایی شما بیشتر است. این پارادوکس باعث سردرگمی زیادی در مورد مصرف محصولات لبنی شده است. خوردن لبنیات کم چرب با هدف لاغر ماندن، چه منطقی دارد؟ به خصوص زمانی که محققان  باور دارند این نوع لبنیات پتانسیل این را دارد که رژیم غذایی شما را ناسالم کند.

در نظر داشته باشید که برای خوش طعم شدن محصولات لبنی کم چرب، چربی آنها با شکر و سایر مواد افزودنی جایگزین شده است. خوردن بیش از حد شکر با افزایش وزن، چاقی و سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی عروقی مرتبط است. به همین دلایل خوب است که شیرها و چربی شیر را بیشتر بشناسیم.

علاوه بر این، جایگزینی چربی اشباع شده با کربوهیدرات‌های تصفیه شده هم ممکن است خطر بیشتری (به خصوص در ارتباط با دیابت نوع 2 و بیماری قلبی) برای سلامتی ایجاد کند. ممکن است فکر کنید که ماست کم‌چرب سالم‌تر است، اما کاری که واقعا انجام می‌دهید افزایش میزان قند در رژیم غذایی‌تان است.

به گفته دکتر کوین کمپبل، متخصص داخلی و متخصص قلب شناخته شده بین­المللی، وقتی چربی در رژیم غذایی کاهش پیدا می‌کند، افراد مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده و شکر را افزایش می‌دهند. کمپبل می‌گوید «مصرف بیش از حد قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده نیروی محرکه عمده مشکلات سلامتی کشورها است».

ارزش غذایی انواع شیر: کامل، کم چرب و بدون چربی

انواع مختلفی از شیر در قفسه‌های فروشگاه‌ها موجود است که عمدتا در میزان چربی با هم متفاوت هستند. وقتی می‌خواهیم بدانیم که آیا شیر پرچرب چاق کننده است یا خیر، باید تفاوت این انواع را هم بشناسیم. شیر کامل را گاهی اوقات به عنوان «شیر معمولی» هم می‌شناسیم؛ زیرا میزان چربی موجود در آن تغییر نکرده است. اما در مقابل شیر بدون چربی با حذف چربی از شیر معمولی تولید می‌شود. محتوای چربی به عنوان درصدی از کل مایع بر حسب وزن اندازه گیری شده است. در ادامه محتوای چربی انواع شیرهای محبوب را لیست کرده‌ایم.

• شیر کامل: 3.25 درصد چربی شیر
• شیر کم چرب: 1 درصد چربی شیر
• بدون چربی: کمتر از 5 درصد چربی شیر

از آنجایی که چربی شیر (در هر وعده نسبت و نسبت به هر ماده مغذی دیگر) حاوی کالری بیشتری است، شیر با محتوای چربی بالاتر کالری بیشتری هم دارد. برای بررسی بیشتر می‌توانید مقاله یک لیوان شیر چقدر کلسیم دارد؟ را هم مطالعه کنید. در نظر داشته باشید که اگرچه شیرها حاوی مقدار مشابهی از ریز مغذی‌ها هستند، اما مقدار ویتامین D می‌تواند در آنها کمی متفاوت باشد. با این حال، از آنجایی که اکثر تولیدکنندگان شیر ویتامین D را به شیر اضافه می‌کنند، به طور کلی هر نوع شیر دارای مقدار مشابهی از این ماده است.

یکی دیگر از تفاوت‌های مهم تغذیه‌ای بین انواع شیر، میزان اسیدهای چرب امگا 3 است. امگا3 نوعی چربی است که با مزایای سلامتی بسیاری از جمله بهبود سلامت قلب و مغز و همچنین کاهش التهاب همراه است. هرچه یک فنجان شیر پر چرب، میزان امگا3 بیشتری هم دارد.

علاوه بر اینها، مطالعات نشان داده‌اند که شیر کامل محلی، حاوی مقدار بیشتری امگا3 نسبت به شیر کامل معمولی (کارخانه‌ای) است؛ بنابراین اگر به دنبال امگا 3 بیشتر در هر وعده غذایی هستید، مطمئن شوید که شیر محلی کامل را خریداری می‌کنید.

شیر چاق کننده است یا لاغر کننده؟

بگذارید پاسخ سؤال آیا شیر پر چرب چاق کننده است را در یک باور غلط بررسی کنیم. یکی از دلایلی که به ما گفته شده به سراغ گزینه‌های کم‌چرب مانند شیر بدون چربی برویم، این است که مصرف چربی‌های اشباع شده سطح LDL را در خون افزایش می‌دهد که اغلب به عنوان «کلسترول بد» شناخته می‌شود. سطوح بالای LDL با احتمال بیشتر بیماری قلبی مرتبط است. همچنین فرض بر این بود که چون شیر بدون چربی کمتر از دو سوم مقدار کالری در هر لیوان شیر پرچرب را دارد، چاق کننده نیست. اما تحقیقات نشان می‌دهند که مسئله پیچیده‌تر از این است.

بیشتر بخوانید: فواید شیر گوسفند برای سلامتی

چربی اشباع شده در شیر در واقع LDL را افزایش می‌دهد، اما سطح «کلسترول خوب» معروف به HDL را هم افزایش خواهد داد. به نظر می‌رسد این امر باعث متعادل شدن آسیب ناشی از LDL بالاتر می‌شود.  HDL کلسترول اضافی خون را جمع آوری می‌کند و آن را به کبد شما می‌برد؛ جایی که چربی باید تجزیه شده و از بدن خارج شود.

کلام آخر

جالب است بدانید که تعداد زیادی از مطالعات اخیر انجام شده نشان می‌دهند مصرف کنندگان شیر پرچرب نه تنها لاغرتر از کسانی هستند که از انواع کم چرب استفاده می‌کنند، بلکه خطر ابتلا به سندرم متابولیک نیز در آنها کاهش پیدا کرده است. همچنین افزایش فشار خون، افزایش قند خون و افزایش سطح چربی در خون هم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. در نتیجه مصرف شیر پرچرب دلیل اصلی چاقی در افراد نیست.

سؤالات متداول

برای لاغری، شیر پرچرب را حذف کنیم؟

این کار توصیه نمی‌شود. بهتر است یک لیوان شیر محلی را اول صبح نوش جان کنید تا سایر مواد مغذی شیر را به دست آورید.

برای تغذیه کودکان هم آیا شیر پر چرب چاق کننده است؟

کودکان هم می‌توانند از شیر پرچرب در حد متعادل استفاده کنند.

شیر پرچرب مملو از چربی مضر است؟

ممکن است شیر پرچرب ۳ برابر محتوای شیر معمولی چربی داشته باشد، اما حاوی 90 برابر میزان چربی‌های امگا 3 موجود در شیر بدون چربی است.