در هر خانه‌ ایرانی معمولا گیاه خشک‌شده‌ گل گاو زبان وجود دارد. همه‌ ما در طول زندگی حداقل یک بار، دمنوش یا چای گل گاو زبان خورده‌ایم و به معجزه‌ این نوشیدنی ایمان آورده‌ایم. در این مقاله قصد داریم درباره‌ تمامی خواص دمنوش گل گاو زبان به‌طور مفصل صحبت کنیم. همراه ما باشید.

تاریخچه گیاه گاو زبان

گل گاو زبان یا اکیوم آمونیوم (Echium amoenum) یک گیاه علفی به رنگ ارغوانی است که بیشتر در شمال ایران (بیشتر در دامنه‌های البرز) و برخی از مناطق اروپا کشت می‌شود و جزو گیاهان خانواده Borage است. به‌دلیل رنگ و رایحه بسیار خوب گل گاو زبان معمولا از گل و برگ آن برای تهیه چای گیاهی استفاده می‌شود. این نوشیدنی یا همان دمنوش گل گاو زبان در طب عامیانه سنتی ایران هم کاربردهای فراوانی داشته و دارد.

البته این گونه ایرانی این گیاه که بیشتر در شهرهای اصفهان، آذربایجان و سایر شهرهای ایران تولید می‎‌شود از نظر خواص با همتای اروپایی خود تفاوت‌هایی دارد. ما در این مقاله به خواص گیاه گل گاو زبان ایرانی می‌پردازیم.

گیاه گل گاو زبان ایرانی، ساقه‌ای به طول ۶۰ متر دارد و برگ‌های آن خشن است. معمولا این گیاه را می‌توانید در رنگ‌های آبی، بنفش و سفید پیدا کنید.

خواص چای گل گاو زبان

گل گاو زبان یکی از قدیمی‌ترین گیاهانی است که در طول تاریخ ایران برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شده است. گلبرگ‌های بنفش مایل به آبی خشک این گیاه از قرن‌ها پیش به‌عنوان یک دمنوش آرام‌بخش، مقوی و معرق مصرف می‌شود. همچنین دمنوش گل گاو زبان برای پیشگیری یا درمان چندین بیماری از جمله سرفه، استرس، گلودرد، ذات‌الریه، هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات و افسردگی هم کاربرد دارد.

علاوه بر این‌ها در طب غربی این گیاه به‌عنوان ضد تب، ضد افسردگی، ضد اضطراب، بهبوددهنده ناراحتی‌های قلبی و ریوی، ضماد تورم‌های التهابی، ملین، آرام‌بخش و تازگی‌ها یک عامل محافظتی احتمالی در برابر سرطان استفاده می‌شود.

به‌طور کلی گیاه گل گاو زبان منبع آنتی‌اکسیدان است و التهاب بدن را کاهش می‌دهد. همچنین این گیاه سرشار از انواع ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ث و انواع مواد معدنی همانند، کلسیم، آهن، پتاسیم، فلانوئید، کولین و آنتوسیانین است.

خواص درمانی گل گاو زبان

در طول دهه‌های گذشته، استفاده از فرآورده‌های گیاهی دارویی در مقایسه با داروهای شیمیایی مصنوعی به دلیل عوارض جانبی سبک‌تر، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. دمنوش گل گاو زبان یکی از پرمصرف‌ترین دمنوش‌های گیاهی است که خواص بسیاری برای سلامتی دارد.

گیاه گل گاو زبان علاوه بر اینکه آرام‌بخش است، خواص درمانی زیر را هم دارد:

1- این گیاه، علائم تنگی نفس و آسم را بهبود می‌بخشد. آنتی‌اکسیدان موجود در این گیاه، التهاب ریه را رفع می‌کند.

2- یکی‌ از خواص مهم گیاه گل گاو زبان این است که در پیشگیری از سرطان، نقش موثری دارد. استرس یکی از عوامل مهم ابتلا به سرطان است که آنتی‌اکسیدان گیاه گل گاو زبان با استرس مبارزه می‌کند.

3- از دیگر خواص گیاه گل گاو زبان می‌توان به بهبود بیماری‌های مفصلی اشاره کرد. این گیاه خاصیت ضد روماتیسم مفصلی دارد و علائم دردناک این بیماری را کاهش می‎دهد. در واقع آنتی‌اکسیدان موجود در گل گاو زبان، التهاب مفصلی را رفع می‌کند.

4- همانطور که اشاره کردیم، دمنوش گیاه گل گاو زبان به نوشیدنی آرام‌بخش معروف است. اگر احساس خستگی می‌کنید یا استرس و اضطراب دارید، یک فنجان از این دمنوش حال شما را بهبود می‌بخشد.

5- بهبود دردهای قاعدگی از دیگر فواید گیاه گل گاو زبان است. این گیاه با تعدیل میزان خونریزی، دردهای قاعدگی را کم می‌کند. برای کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی، شما می‌توانید یک فنجان گیاه گل گاو زبان بخورید.

خواص گل گاو زبان برای پوست

همه‌ ما به زیبایی و سلامت پوست خود اهمیت می‌دهیم. روغن استخراج‌شده از گیاه گل گاو زبان برای پوست فوق‌العاده مفید است.

1- روغن گل گاو زبان منبع اسید چربی به نام گاما اسید لینولنیک است که در بهبود ساختار پوست و عملکرد آن تاثیر بسیاری دارد.

2- آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گل گاو زبان از پیری زودرس جلوگیری می‌کند و در بهبود زخم‌های پوستی و رفع التهاب آن‌ها تاثیر بسیاری دارد.

3- بر اساس تحقیقات، گیاه گل گاو زبان با بیماری‌های پوستی همانند اگزما مبارزه می‌کند و علائم آن‌ها را کاهش می‌دهد.

4- اگر دچار خارش پوست هستید، روغن گل گاو زبان را روی نواحی قرمز و ملتهب شده بزنید.

خواص گل گاو زبان برای مو

برای خارش پوست سر و رفع شوره‌ سر، روغن گیاه گل گاو زبان تهیه کنید و در طول هفته دو بار از آن روی پوست سر خود بزنید. این روغن به بهبود خارش سر شما کمک بسیاری می‌کند. اگر ریزش مو دارید، می‌توانید به سراغ شامپو حاوی گیاه گل گاو زبان بروید. این شامپو فولیکول­‌‌های مو را تقویت می‌کند.

اگر ریزش مو دارید و به دنبال راه‌های طبیعی برای رفع ریزش مو هستید، مقاله‌ نوشیدنی برای ریزش مو را مطالعه کنید.

خواص گل گاو زبان برای اعصاب

گل گاو زبان برای آرامش اعصاب بسیار مفید است. این گیاه به تسکین درد بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند. همچنین از گل گاو زبان می‌توان برای بهبود تشنج و بهبود خون‌رسانی بدن استفاده کرد.

در واقع مطالعات تجربی و بالینی اثربخشی این گیاه را در درمان چندین اختلال عصبی روانی مانند اضطراب، افسردگی، سکته مغزی ایسکمیک، تشنج، بیماری آلزایمر و تسکین درد تایید کرده‌اند. بسیاری از این اثرات، حداقل تا حدی، به‌دلیل وجود رزمارینیک اسید یا ترکیبات پلی فنلی از جمله فلاونوئیدها و همین‌طور رنگدانه‌های طبیعی مانند آنتوسیانین گیاه گل گاو زبان است. همچنین اسیدهای چرب مانند گاما لینولنیک اسید هم نقش مهمی در خواص این گیاه برای مشکلات عصبی دارند. هرچند از میان این اثرات، تنها خواص ضد افسردگی و ضد اضطراب عصاره گیاه گل گاو زبان به‌صورت تجربی و بالینی مورد بررسی قرار گرفته است. اما بقیه موارد هم کاملا رد نشده‌اند.

علاوه بر دمنوش گل گاو زبان، دمنوش‌های دیگری هم وجود دارند که برای آرامش اعصاب مفید هستند. در مقاله دمنوش آرامش اعصاب به‌طور کامل به معرفی آن‌ها پرداختیم.

خواص گل گاو زبان برای لاغری

خوردن دمنوش گیاه گل گاو زبان، طبق برنامه‌ای که پزشک مشخص می‌کند، در لاغری و سوزاندن چربی نقش بسیاری دارد. اگر در طول روز یک فنجان دمنوش گیاه گل گاو زبان بخورید و رژیم غذایی درستی داشته باشید، دمنوش گل گاو زبان، به شما کمک می‌کند تا فرآیند لاغر شدن در زمان کمتری انجام شود.

علاوه بر دمنوش گل گاو زبان، عرق بهار نارنج هم در کاهش وزن موثر است. برای اطلاع بیشتر از جزئیات و شیوه‌ مصرف آن، به مقاله‌ خواص عرق بهار نارنج برای لاغری مراجعه کنید.

روش‌های مصرف گیاه گل گاو زبان

از گیاه گل گاو زبان به شیوه‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد که در ادامه برای شما شیوه‌های مصرف را آوردیم.

1- یکی از محبوب‌ترین راه‌های استفاده از گیاه گل گاو زبان، دمنوش آن است. طرز تهیه دمنوش گیاه گل گاو زبان ساده است. البته دم کردن دمنوش گیاهی بسیار مهم است و رنگ، عطر و طعم آن بستگی به نحوه دم کردن آن دارد. برای تهیه‌ی یک دمنوش عالی تنها کافی است گل خشک‌شده‌ی این گیاه را به مدت 10 دقیقه در آب بجوشانید و از خواص آن بهره‌مند شوید. شما همچنین می‌توانید دمنوش گل گاو زبان را همراه دیگر گیاهان دارویی مثل ریشه سنبل الطیب یا لیمو عمانی و … دم کنید و طعم‌های متفاتی را تجربه کنید.

2- از دیگر مصارف گیاه گل گاو زبان، چای آن است. چای گل گاو زبان بسیار خوش‌طعم است و همانند چای ساده تهیه می‎شود.

3- روغن گیاه گل گاو زبان هم خاصیت درمانی و زیبایی دارد و در عطاری‌ها می‌توان از آن یافت.

4- همچنین عرق گل گاو زبان مصارف درمانی زیادی دارد و در رفع مشکلات گوارشی موثر است. اگر می‌خواهید با سایر عرقیات گیاهی که برای معده مفید هستند، آشنا شوید، مقاله‌ عرقیات گیاهی برای معده را بخوانید.

فراموش نکنید که نکته کلیدی در داروهای گیاهی میزان مصرف کافی و نحوه فرآوری و تهیه آن‌ها است. اگر از داروی گیاهی به درستی و دقیق استفاده نکنید، ممکن است معایب آن بیشتر از مزایایش برای بدن شما باشد.

مضرات گل گاو زبان

روغن گل گاو زبان در حالت عادی و مصرف محدود برای بدن هیچ ضرری ندارد و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌‎کند. از این روغن استفاده موضعی می‎شود یا آن را میل می‌کنند.

در صورتی‌که روغن گل گاو زبان مقدار زیادی آلکالوئید پیرولیزیدین (ماده شیمیایی) داشته باشد، مصرف آن، به کلیه‌ها آسیب جدی می‌زند. این آسیب در بسیاری از موارد باعث بروز سرطان در فرد می‌شود. بنابراین حتما از این گیاه با دوز کم استفاده کنید.

برای بهبود مشکلات کلیوی می‌توانید به سراغ مقاله‌ بهترین دمنوش برای کلیه بروید.

مصرف گل گاو زبان در بارداری، شیردهی و کودکان

طی پژوهش‌های انجام‌شده، به نظر می‌‎رسد این گیاه برای خانم‌های باردار ضرر داشته و خطر سقط جنین به همراه دارد پس در خوردن آن حتما محتاط باشید. آلکالوئید پیرولیزیدین موجود در این گیاه سبب بروز بیماری‌های جدی کبد و سرطان می‌شود و به سلامت نوزاد صدمه می‌زند.

چه افرادی باید در مصرف دمنوش‌ گل گاو زبان احتیاط کنند؟

حتی مفیدترین و بی‌ضررترین مواد خوراکی و نوشیدنی هم گاهی و در شرایط خاص جسمی می‌توانند برای افراد مشکلاتی را ایجاد کنند. مصرف دمنوش و چای یا روغن گل گاو زبان هم در برخی موارد بهتر است همراه با احتیاط باشد. مثلا:

1- آلکالوئید پیرولیزیدین موجود در این دمنوش برای افرادی که مشکلات کبدی دارند، مضر است و به کبد آسیب‌های جدی وارد می‌کند، به همین دلیل باید با احتیاط از این دمنوش بخورند.

2- گل گاو زبان، فشارخون را افزایش می‌دهد. افرادی‌ که فشارخون بالایی دارند، باید از مصرف این نوشیدنی بپرهیزند.

3- از دیگر خواص گل گاو زبان این است که خون را روان می‌کند. البته این خاصیت برای افرادی‌که مشکلات خونی یا انعقاد خون مثل هموفیلی دارند، مضر است و باید از مصرف این نوشیدنی بپرهیزند.

خواص دمنوش‌های ترکیبی گل گاو زبان

ترکیب دمنوش گل گاو زبان با سایر گیاهان خوش‌عطر و پرخاصیت، خواص این دمنوش را چند برابر می‌کند و طعم آن فوق‌العاده‌ می‌شود. در ادامه به معرفی دمنوش‌های ترکیبی با گل گاو زبان می‌پردازیم.

خواص دمنوش گل گاو زبان و دارچین

دارچین منبع آنتی‌اکسیدان است و برای پیشگیری از ابتلا به سرطان بسیار مفید است و التهاب بدن را رفع می‌کند. همچنین دارچین خاصیت ضد میکروبی دارد و برای کاهش وزن مفید است. دمنوش ترکیبی دارچین و گل گاو زبان ترکیب فوق‌العاده مفیدی است. طرز تهیه‌ دمنوش گل گاو زبان و دارچین همانند روش تهیه‎ دمنوش گل گاو زبان است، با این تفاوت که دارچین هم به آن اضافه می‌‎شود.

خواص دمنوش گل گاوزبان و زنجبیل

زنجبیل در کنار طعم خوبی که دارد، بسیار پرخاصیت است. این گیاه به رفع دردهای عضلانی و گلودرد کمک بسیاری می‌کند. همچنین زنجبیل سوخت‌وساز بدن را افزایش می‌دهد و بیماری‌های ویروسی را رفع می‌کند.

خواص دمنوش گل گاو زبان و اسطوخودوس

گیاه اسطوخودوس خاصیت آرام‌بخشی دارد. دمنوش ترکیبی گل گاو زبان و اسطوخودوس در رفع مشکلات گوارشی و راحت خوابیدن نقش موثری دارد و ضد تشنج و ضد اسپاسم است.

خواص دمنوش گل گاو زبان و سنبل‌الطیب

ریشه سنبل الطیب اضطراب را کاهش می‌دهد و اساسا این گیاه یک گیاه دارویی بسیار مفید محسوب می‌شود. مثلا متخصصان طب گیاهی می‌گویند که سنبل الطیب می‌تواند به درمان بی‌خوابی و گرفتگی معده کمک کند. با توجه به خواص آرام‌بخش و درمانی گل گاو زبان مخلوط کردن دو گیاه سنبل الطیب و گل گاو زبان نتیجه فوق‌العاده‌ای همراه خواهد داشت.

مخلوط دمنوش گل گاو زبان و سنبل‌الطیب همچنین قوای جنسی را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی اگر نمی‌توانید راحت بخوابید و سردردهای عصبی دارید، دمنوش ترکیبی گل گاو زبان و سنبل‌الطیب بخورید. این دمنوش خواب‌آور است و سردردهای عصبی را رفع می‌کند.

برای تهیه این دمنوش ترکیبی باید سنبل الطیب و گل گاو زبان را در ظرفی که می‌خواهید دم کنید مخلوط کنید. آب داغ را روی آن‌ها بریزید و مقداری ذرات نبات به آن اضافه کنید. سپس اجازه دهید دم‌نوش شما ۲۰ تا ۳۰ دقیقه دم بکشد و رنگ آن قرمز گیلاسی شود. سپس آن را از روی حرارت بردارید و در فنجان‌های دلخواه سرو کنید. می‌توانید این دم‌نوش خوش‌رنگ و عالی را با نبات بخورید و لذت ببرید.

خواص دمنوش گل گاو زبان و به لیمو

دمنوش ترکیبی گل گاو زبان و به لیمو در کاهش درد بدن، رفع دردهای معده، آرامش اعصاب، کاهش وزن و رفع التهاب بدن موثر است و سیستم ایمنی را تقویت می‌­کند.

خواص دمنوش گل گاو زبان و لیمو عمانی

دم کردن گل گاو زبان همراه لیمو عمانی می‌تواند یک دم‌نوش یا چای خوشمزه و خوش‌عطر باشد. دمنوش گل گاو زبان و لیمو عمانی یک دم‌نوش با طعم ترش و ملس است که حتی کسانی که برای خوردن دم‌نوش‌ها بدقلق هستند هم از طعم آن خوششان می‌آید.

برای تهیه دمنوش گل گاو زبان و لیمو عمانی، ابتدا باید لیمو عمانی را سوراخ کنید یا به سادگی آن را نصف کنید. سپس لیموهای خشک و گل گاو زبان خشک شده را در ظرفی که می‌خواهید چای دم کنید بریزید و ظرف را به میزان لازم با آب داغ پر کنید.

حالا فقط باید چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ظرف را روی شعله ملایم قرار دهید و بگذارید به تدریج چای شما دم بکشد. می‌توانید برای نوشیدن چای وقتی کمی سرد شد مقداری عسل هم به آن اضافه کنید و یک دمنوش سالم و مفید با شیرینی طبیعی بنوشید.

خواص دمنوش گل گاو زبان و بابونه

از خواص دمنوش ترکیبی گل گاو زبان و بابونه، می‌توان به تقویت سیستم ایمنی بدن، رفع سرماخوردگی، بهبود دردهای عضلانی، رفع دردهای قاعدگی، بهبود سلامت پوست و مو، رفع اختلالات دوران یائسگی، بهبود عملکرد قلب و رفع استرس اشاره کرد.

خواص دمنوش عناب و گل گاو زبان

متخصصان طب سنتی معتقدند که دمنوش ترکیبی عناب و گل گاو زبان در بهبود سرماخوردگی و رفع گرفتگی صدا موثر است. همچنین این دمنوش برای رفع گلودرد و عفونت‌های ریوی مفید است. طرز تهیه دمنوش گل گاو زبان و عناب همانند روش تهیه‌ سایر دمنوش‌های ترکیبی است. شما فقط باید مقداری عناب به گل گاو زبان اضافه کنید.

در صورتی‌که می‌خواهید انواع دمنوش‌های گیاهی را بشناسید، مقاله‌ دمنوش‌های گیاهی و خواص آن‌ها را از دست ندهید.

جمع‌بندی

همانطور که در این مقاله خواندید، دمنوش گل گاو زبان پرخاصیت و محبوب است. با مصرف این دمنوش، با آرامش بیشتری می‌توانید کارهای روزمره خود را انجام دهید و راحت‌تر عصبانیت خود را کنترل ‎کنید. در کنار این خواص، ترکیب این دمنوش با گیاهان معطر و مفید دیگر، یک نوشیدنی فوق‌العاده خوش‌طعم می‌سازد و شما را ترغیب می‌کند که همیشه از آن بخورید.

این نوشیدنی به دلیل فواید سلامتی و طبع گرمی که دارد (برخلاف شربت خاکشیر)، در فصل زمستان انتخابی فوق‌العاده است. البته در مصرف دمنوش گیاه گل گاو زبان زیاده‌روی نکنید و به اندازه مصرف کنید تا از عوارض این گیاه در امان باشید.

سوالات متداول:

آیا مصرف گل گاو زبان در دوران بارداری و شیردهی توصیه می‌شود؟

خیر. طی پژوهش‌های انجام شده، به نظر می‌‎رسد این گیاه برای خانم‌های باردار ضرر داشته و خطر سقط جنین به همراه دارد پس در خوردن آن حتما محتاط باشید. همچنین آلکالوئید پیرولیزیدین موجود در این گیاه به سلامت نوزاد صدمه می‌زند.

دمنوش گل گاو زبان چگونه تهیه می‎شود؟

برای تهیه دمنوش گل گاو زبان، گل خشک‌شده‌ آن را به مدت ۱۰ دقیقه در آب بجوشانید و از خواص آن بهره‌مند شوید.

عوارض استفاده زیاد از گل گاو زبان چیست؟

مصرف بیش از اندازه آن، به کبد آسیب جدی می‌زند.