در دل فرهنگ غنی و رنگارنگ ایران، سفرهای گسترده شده است که در آن، هر طعم و عطری، حکایتی از تاریخ و سنت را در خود جای داده است. در این میان، دوغ و کشک، دو گوهر درخشان از گنجینهی لبنیات سنتی ایران، با قدمتی به درازای تاریخ این سرزمین، همچنان بر سفرههای ما میدرخشند و ذائقهی ما را نوازش میدهند. این دو فرآوردهی لبنی، که ریشه در شیر گوسفند و گاو دارند، با وجود اشتراک در منشاء، هر کدام دنیایی از تفاوتها را در خود جای دادهاند. در این مقاله، به سفری جذاب و خواندنی در دنیای دوغ و کشک میپردازیم. از تاریخچه و ریشههای این دو فرآوردهی لبنی گرفته تا روشهای تولید، خواص تغذیهای، کاربردها و تفاوتهای آنها را بررسی میکنیم. با ما همراه باشید تا با این دو یار جدانشدنی سفرههای ایرانی بیشتر آشنا شوید و از اسرار و رموز آنها پرده برداریم. تفاوت دوغ و کشک چیست؟
مطالعه بیشتر: چرا دوغ خواب آور است؟
فرق دوغ و کشک در چیست؟
در ادامه به تفاوت بین دوغ و کشک مفصل می پردازیم.
تفاوت در منشأ و فرآیند تولید دوغ و کشک
- دوغ: دوغ از ماست به دست میآید. پس از تهیه ماست، با استفاده از روشهای سنتی (مانند تکان دادن مشک) یا روشهای صنعتی (مانند سانتریفیوژ)، کره از آن جدا میشود. مایع باقیمانده که ترکیبی از آب ماست، پروتئینها و مواد معدنی است، دوغ نامیده میشود. در این مرحله، آب و نمک به آن اضافه میشود.
- کشک: کشک را میتوان از دوغ یا ماست تهیه کرد. در روش سنتی، دوغ را برای مدتی طولانی میجوشانند تا آب آن تبخیر و غلیظ شود. سپس، آن را در آفتاب خشک میکنند تا به صورت پودر یا لپه درآید. در روش صنعتی، از دستگاههای تغلیظ کننده و خشککن برای تهیه کشک استفاده میشود.
بررسی تفاوت بافت و طعم دوغ و کشک
- دوغ: دوغ، بافتی رقیق و مایع دارد و به راحتی قابل نوشیدن است. طعم آن ترش و کمی شور است که میتواند با افزودن سبزیجات معطر مانند نعناع و پونه، تغییر کند. دوغ گازدار نیز با تزریق گاز کربنیک به دوغ معمولی تهیه میشود.
- کشک: کشک، بافتی غلیظ و خمیری دارد. طعم آن ترش و شور است و به دلیل فرآیند تغلیظ، شدت طعم آن بیشتر از دوغ است. کشک را میتوان به صورت مایع (کشک ساییده شده در آب) یا خشک (لپه یا پودر کشک) استفاده کرد.
مطالعه بیشتر: چطور کشک مایع درست کنیم؟
ارزش غذایی دوغ و کشک
- دوغ: دوغ، به دلیل داشتن باکتریهای پروبیوتیک، برای سلامت دستگاه گوارش بسیار مفید است. این باکتریها به هضم غذا کمک میکنند و سیستم ایمنی بدن را تقویت میکنند. دوغ همچنین منبع خوبی از کلسیم، پروتئین، ویتامینهای گروه ب (مانند ریبوفلاوین و ویتامین ب۱۲) و مواد معدنی مانند پتاسیم و منیزیم است.
- کشک: کشک، به دلیل فرآیند تغلیظ، دارای ارزش غذایی بالاتری نسبت به دوغ است. میزان پروتئین، کلسیم، و سایر مواد معدنی در کشک بیشتر از دوغ است. به همین دلیل، کشک برای رشد و تقویت استخوانها و عضلات بسیار مفید است.
کاربردهای دوغ و کشک و تفاوت آنها
- دوغ: دوغ، به عنوان یک نوشیدنی گوارا و خنک، در کنار غذاهای مختلف سرو میشود. به ویژه در فصل تابستان، دوغ به دلیل خاصیت خنککنندگی و آبرسانی، بسیار محبوب است. دوغ را میتوان با افزودن سبزیجات معطر، خیار و حتی میوهها، به یک نوشیدنی متنوع و خوشمزه تبدیل کرد.
مطالعه بیشتر: دوغ را با چه غذاهایی بخوریم؟
- کشک: کشک، یکی از مواد اصلی در بسیاری از غذاهای ایرانی است. از آن در تهیه انواع آشها، کشک بادمجان، کلهجوش و حتی دسرهایی مانند حلیم بادمجان استفاده میشود.
تفاوت در خواص درمانی کشک و دوغ
- دوغ: دوغ به دلیل داشتن باکتریهای پروبیوتیک، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش نفخ، و بهبود علائم سندرم روده تحریکپذیر کمک میکند. همچنین، دوغ به دلیل داشتن کلسیم و ویتامین D، در پیشگیری از پوکی استخوان مؤثر است.
مطالعه بیشتر: رژیم غذایی با دوغ
- کشک: کشک به دلیل داشتن پروتئین بالا، به تقویت عضلات و افزایش توده عضلانی کمک میکند. کلسیم موجود در کشک نیز برای سلامت استخوانها و دندانها ضروری است. کشک همچنین به دلیل باکتریهای پروبیوتیک، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند.
کلام آخر
دوغ و کشک، هر کدام با ویژگیها و خواص منحصر به فرد خود، جایگاه ویژهای در سفرهی ایرانی دارند. انتخاب بین این دو، به سلیقه و نیاز شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک نوشیدنی گوارا و خنک هستید، دوغ گزینهی مناسبی است، اما اگر به دنبال یک فرآوردهی لبنی با پروتئین بالا و طعم و عطر بینظیر هستید، کشک گزینهی بهتری است.
سوالات متداول
از کشک به جای دوغ در آش استفاده کنیم؟
بله! اما باید توجه داشت که کشک غلیظتر است و ممکن است نیاز به تنظیم مقدار آن باشد.
کدام برای کودکان مناسبتر است؟
دوغ، به دلیل رقیقتر بودن و هضم آسانتر، برای کودکان مناسبتر است.
نظر خود را بنویسید