دوغ یک نوشیدنی تخمیری بر پایه لبنیات است که تقریبا در تمام رستوران‌های ایران همراه غذا سرو می‌شود. مصرف فرآورده‌های مختلف تخمیری شیر به 1300 سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد و به نظر می‌رسد تولید آنها از خاورمیانه آغاز شده و به تدریج در سراسر اروپای مرکزی و شرقی گسترش یافته است.

از دیرباز داستان‌های زیادی در رابطه با فرآورده‌های لبنی تخمیری و تاثیر آنها بر سلامت انسان به جای مانده است. اکثر این فرآورده‌ها نوشیدنی‌های تخمیر شده حاصل از شیر یا نوشیدنی‌های لاکتیکی مانند کفیر و کومیس هستند.

دوغ به شکل سنتی یکی از محصولات جانبی از فرآیند تولید کره است که اغلب برای این کار از مشک پوستی حیوانات استفاده می‌شود.

امروزه به علت طرفداران زیادی که این نوشیدنی دارد، انواع دوغ به مقدار فراوان در کارخانه‌جات تولید می‌شود. تولید صنعتی دوغ بدون گاز و گازدار در ایران قدمتی حدود نیم قرن دارد.

نوشیدن دوغ لذت‌بخش است اما فواید آن چیست؟ جایگاه دوغ در رژیم غذایی ما کجاست؟

رژیم غذایی متنوع با انواع دوغ

دوغ‌ اغلب از مخلوط کردن ماست با آب و مقداری ادویه و گاها سبزیجات معطر تهیه می‌شود. رنگ آن سفید است و طعم خاصی دارد. امروزه به لطف پیشرفت علم و صنعت، انواع دوغ وارد بازار شده است و با توجه به سلیقه و حتی رژیم غذایی خود می‌توانید دوغ مخصوص خود را انتخاب کنید. انواع دوغ:

• 1-دوغ پرچرب
• 2-دوغ با چربی متوسط
• 3-دوغ بدون چربی
• 4-دوغ بدون گاز
• 5-دوغ گازدار
• 6-دوغ گرمادیده
• 7-دوغ گرماندیده
• 8-دوغ ساده و بدون طعم
• 9-دوغ با ادویه و سبزیجات

تنوع دوغ بستگی به روش تولید آن دارد. برای مثال:

• 1-دوغ معمولی از ترکیب ماست با آب و نمک (یا بدون نمک) تهیه می‌شود و ممکن است به آن گیاهان معطری مانند نعناع، پونه کوهی و آویشن اضافه شود.
• 2-برای تهیه دوغ گازدار به آن گاز دی‌اکسید کربن اضافه می‌کنند.
• 3-برای تولید دوغ گرمادیده و بدون گاز، دوغ را در انتها حرارت می‌دهند تا تولید گاز متوقف شده و طول عمر نگه‌داری محصول افزایش یابد.
• 4-در فرآیند تولید دوغ گرمادیده و گازدار از باکتری‌های ترموفیل استفاده می‌شود. دوغ را حداقل برای 24 ساعت در دمای 20 درجه سانتی‌گراد اتاق نگه می‌دارند و به این صورت به اسیدیته مورد نظر رسیده و محصول به صورت طبیعی گازدار می‌شود.

چرا باید دوغ مصرف کنیم؟

یکی از دلایلی که بدن ما به دوغ نیاز دارد، خواص دوغ است که در ادامه به طور مختصر به خواص دوغ اشاره می‌کنیم:

• 1-دوغ سرشار از باکتری‌های پروبیوتیکی است که به هضم غذا کمک می‌کند. آنها در جلوگیری از عفونت معده و اسهال نقش دارند. اثر ضد میکروبی دوغ نیز باعث می‌شود تا بیماری‌هایی مانند اسهال، التهاب روده و زخم روده سریع‌تر بهبود یابد. دوغ همچنین می‌تواند از سوء هاضمه و تولید بیش از حد گاز در بدن، نفخ و التهاب معده جلوگیری کند.
• 2-دوغ در کاهش کلسترول خون مؤثر است و می‌‌تواند در جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی مفید باشد.
• 3-دوغ طبیعتی سرد دارد و به رفع تشنگی و همچنین به رفع سردردهای ناشی از هوای گرم کمک می‌کند.
• 4-بوی بد دهان را از بین می‌برد.

مواد مغذی دوغ را بشناسید؟

دوغ یک نوشیدنی سالم است که نیاز روزانه شما به ماده معدنی کلسیم را برآورده کرده و حاوی ویتامین‌های گروه ب است. بنابراین در استحکام و سلامت استخوان‌ها نقش دارد. دوغ علاوه بر مواد غذایی فراونی که دارد، حاوی باکتری‌های مفیدی است که برای دستگاه گوارش بسیار کارآمد خواهند بود.

تقریبا یک لیتر دوغ حاوی 1.5 تا 2 درصد پروتئین، یک درصد چربی و 0.6 گرم کلسیم است. مقدار کلسیم، فسفر و پروتئین در دوغ زیاد است که این ترکیبات برای سلامت استخوان و دندان و سوخت و ساز سالم بدن ضروری هستند.

جدول غذایی دوغ

مواد مغذی زیر در هر 100 گرم دوغ معمولی در نظر گرفته شده است:

کالری	61
کربوهیدرات	4.7 گرم
پروتئین	3.5 گرم
چربی کل	3.3 گرم
کلسترول	13.0 میلی گرم
کلسیم	12.5% DV
سدیم	7،022.4 میلی گرم
مس	0.7% DV
پتاسیم	156.4 میلی گرم
آهن	0.6% DV
فسفر	9.5% DV
منیزیم	3% DV
سلنیوم	3.2% DV
منگنز	1.1% DV
روی	4.1% DV
کوبالامین (ویتامین ب12)	6.2% DV
نیاسین (ویتامین ب3)	0.4% DV
فولات (ویتامین ب9)	1.8% DV
پیریدوکسین (ویتامین ب6)	1.6% DV
ویتامین ث	0.8% DV
ویتامین ای	0.4% DV
ویتامین آ	2% DV
پانتوتنیک اسید ( ویتامین ب5)	3.9% DV
ریبوفلاوین (ویتامین ب2)	8.4% DV
تیامین (ویتامین ب1)	1.9% DV

چه مدت زمان برای سوزاندن کالری دوغ نیاز است؟

دوغ یک نوشیدنی کم کالری و رژیمی به‌حساب می‌آید. به طور معمول هر 100 گرم از دوغ ساده حدودا 61 کالری تولید می‌کند که برای سوزاندن این مقدار کالری دوغ تنها به 3 دقیقه دوچرخه‌سواری یا 2 دقیقه دویدن و یا 9 دقیقه تمیزکاری منزل نیاز است.

چرا نوشیدن دوغ گازدار برای بدن لازم است؟

دوغ گازدار یک نوشیدنی با طبع سرد است که پس از ناهار یا شام سرو می‌شود. اغلب آن را با پودر نعناع خشک، فلفل، گلبرگ خشک شده گل محمدی، پونه کوهی و آویشن طعم دار می‌کنند. این افزودنی‌ها علاوه بر طعم‌دارکردن دوغ، طبع سرد دوغ را تعدیل می‌کنند. نوشیدن دوغ گازدار پس از ناهار و شام به هضم غذا کمک می‌کند.

حالا سوال اینجاست که آیا دوغ گازدار مفید است؟ دوغ گازدار، پروتئین، کلسیم، ویتامین ب6 و ویتامین ب12 مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. دوغ یک منبع خوب پروبیوتیک است و به این صورت باعث سلامت دستگاه گوارش و نیز تقویت سیستم ایمنی بدن است. افرادی که به قند لاکتوز شیر حساسیت دارند اغلب با نوشیدن دوغ گازدار دچار مشکل نمی‌شوند.

کلام آخر

کلمه دوغ از فعل دوشیدن گرفته شده‌ است. این نوشیدنی در رژیم غذایی دیگر کشور‌ها و مناطق نیز حضور دارد.

نوشیدن دوغ در فصول و مناطق گرم بسیار مفید است چرا که به بدن آبرسانی کرده و نیز مواد معدنی و ویتامین‌های بسیاری را وارد بدن می‌کند.

این نوشیدنی سالم و کم کالری در همه رستوران‌ها و فروشگاه‌ها وجود دارد چرا که در میان مردم ایران طرفداران زیادی دارد.

به راحتی می‌توانید با ترکیب کمی ماست با آب و نیز ادویه‌های مورد علاقه خود در منزل، دوغ تهیه کنید. زمانی که گرسنه هستید دوغ نخورید و بهتر است دوغ را پس از وعده غذایی کامل میل بفرمایید.