افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز (Lactose Intolerance) قادر به هضم کامل قند (لاکتوز) موجود در شیر نیستند. در نتیجه بعد از خوردن یا نوشیدن لبنیات دچار اسهال، گاز و نفخ می‌شوند. این مشکل گوارشی که سوءجذب لاکتوز نیز نامیده می‌شود، در بیشتر مواقع بی‌ضرر است، اما علائم آن از جمله درد معده بعد از خوردن شیر می‌تواند ناراحت‌کننده باشد. با این حال استراتژی‌های مختلفی وجود دارد که به‌ کمک آن‌ها می‌توان این علائم را کاهش داد؛ از استفاده از دارو برای کنترل درد و نفخ تا ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و مصرف قرص لاکتوز قبل از غذا. بیایید به‌صورت اختصاصی هرکدام از این روش‌های درمان معده درد بعد از خوردن شیر را بررسی کنیم:

کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی لاکتوز

پرهیز یا محدود کردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی لاکتوز موثرترین راه برای مدیریت علائم عدم تحمل لاکتوز است. با این حال، میزان لاکتوزی که افراد مبتلا به‌عدم تحمل لاکتوز می‌توانند مصرف کنند، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. خوشبختانه تعداد کمی از مردم به چنان عدم تحمل لاکتوز شدیدی مبتلا هستند که مجبورند تمام محصولات شیر را حذف کنند. شما هم می‌توانید با کمی آزمون و خطا، واکنش بدن خود به غذاهای حاوی لاکتوز را پیش‌بینی کنید و بفهمید که تا چه میزان شیر یا سایر محصولات حاوی لاکتوز را می‌توانید بدون ناراحتی بخورید یا بنوشید.

برای کاهش میزان لاکتوز در رژیم غذایی و پیشگیری از معده درد بعد از خوردن شیر می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• مصرف شیر و سایر محصولات لبنی را محدود کنید.
• وعده‌های کوچک لبنیات را در وعده‌های غذایی معمولی خود بگنجانید.
• بستنی و شیر کم‌لاکتوز بخورید و بنوشید.
• قبل از مصرف شیر یک آنزیم لاکتاز مایع یا پودری را به آن اضافه کنید تا لاکتوز موجود در شیر برای بدن شما قابل تجزیه شود.
• از جایگزین‌های شیر، مانند شیر سویا و شیر برنج استفاده کنید.

اگر مجبور شدید برای کنترل علائم گوارشی مصرف شیر و سایر لبنیات را به شدت کاهش دهید نگران تامین مواد معدنی و مغذی مورد نیاز بدن‌تان از جمله کلسیم نباشید. کاهش مصرف لبنیات به این معنی نیست که نمی‌توانید کلسیم کافی برای بدن‌تان فراهم کنید. کلسیم در بسیاری از مواد غذایی دیگر مانند بروکلی و سبزیجات سبز برگ، محصولات غنی‌شده با کلسیم مثل غلات و آب میوه‌ها، ماهی سالمون یا ساردین کنسروشده، مرکبات و مخصوصا پرتقال، دانه‌های روغنی شامل بادام، آجیل برزیلی و سویا خشک هم به‌اندازه کافی وجود دارد.

بیشتر بخوانید: چرا وقتی شیر می‌خورم سردرد می‌گیرم؟

استفاده از قرص یا قطره آنزیم لاکتاز

همان‌طور که گفتیم عدم تحمل لاکتوز ناشی از کمبود یک آنزیم به‌نام لاکتاز در بدن است. لاکتاز در روده کوچک زندگی می‌کند. برخی از افراد به‌دلیل عفونت، بیماری سلیاک، بیماری کرون یا بیماری التهابی روده (IBD) و حتی در موارد نادر به‌صورت ارثی ممکن است این آنزیم را نداشته باشند و برای هضم شیر و برخی دیگر از مواد غذایی دچار مشکل شوند. بنابراین مصرف قرص‌ها یا قطره‌های بدون نسخه حاوی آنزیم لاکتاز می‌تواند به شما در هضم محصولات لبنی و در نتیجه درمان معده درد بعد از خوردن شیر کمک کند. می‌توانید قرص‌ها را درست قبل از غذا یا میان وعده مصرف کنید. همچنین می‌توانید قطره لاکتاز را به یک بطری شیر اضافه کنید و بعد شیر را بنوشید.

البته این محصولات به همه کسانی که عدم تحمل لاکتوز دارند کمک نمی‌کند. اینجاست که برای آرام‌ کردن معده‌ای که دچار عدم تحمل لاکتوز شده به درمان‌های خانگی و کمکی ویژه‌ای نیاز است.

بیشتر بخوانید: بهترین نوشیدنی برای درد معده

داروهای موثر برای درمان درد معده بعد از مصرف شیر

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی موثرترین راه برای مدیریت علائم و جلوگیری از ناراحتی معده درد است. با این حال، اگر یک فرد مبتلا به‌عدم تحمل لاکتوز غذا یا نوشیدنی حاوی لاکتوز مصرف کند و علائم نفخ و درد معده او را اذیت کند، داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به کاهش درد او کمک کنند.

معمولا داروهای بدون نسخه (OTC) از جمله مسکن‌ها و قرص‌های ضد نفخ می‌توانند به درمان معده درد ناشی از عدم تحمل لاکتوز کمک کنند. مثلا مسکن‌هایی مانند استامینوفن ممکن است درد و ناراحتی شکم را تسکین دهند. افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز همچنین می‌توانند از لوپرامید و بیسموت ساب سالیسیلات برای اسهال ناشی از مصرف شیر استفاده کنند.

اگر هم علائم شامل گاز و نفخ می‌شود، استفاده از داروهای حاوی سیمتیکون می‌تواند به بهبود فرد کمک کند. سایمتیکون می‌تواند نفخ، سوزش سر دل و گاز اضافی در دستگاه گوارش را کاهش دهد. البته فراموش نکنید که سیمتیکون و دیگر داروهای این چنینی عدم تحمل لاکتوز را مهار یا آن را درمان نمی‌کند. همیشه بهترین راه رعایت دستورات غذایی برای کنترل علائم است.

بیشتر بخوانید: بهترین نوشیدنی برای نفخ معده

درمان‌های خانگی برای درمان معده درد ناشی از مصرف شیر

اگر بعد از مصرف شیر دچار علائم تجمع گاز در معده و نفخ شدید می‌توانید با فعالیت بدنی نفخ و گاز موجود در معده را کاهش دهید. در واقع فعالیت بدنی به دفع گاز اضافی از بدن کمک می‌کند. مخصوصا فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی، حرکات کششی و یوگا می‌توانند علاوه بر دفع گاز تا حدودی درد را هم کاهش دهند.

نوشیدن چای‌ و دمنوش‌های گیاهی نیز گزینه مناسبی برای دفع گاز و تسکین گرفتگی معده بعد از مصرف شیر است. برای مثال دمنوش‌های تهیه شده از بادرنجبویه، بابونه یا دانه‌های رازیانه می‌توانند به کاهش گاز اضافی گیر‌افتاده در دستگاه گوارش و همچنین بهبود نفخ معده کمک کنند.

چای زنجبیل هم می‌تواند تجمع گاز، نفخ و گرفتگی شکم را بهبود دهد. چای نعنا هم کمکی عالی برای تسریع فرآیند گوارش است و می‌تواند به هضم و دفع سریع‌تر شیر و خلاص شدن از شر گاز اضافی کمک کند.

بیشتر بخوانید: دمنوش مناسب دل‌درد چیست؟

مصرف مکمل‌های غذایی حاوی پروبیوتیک

بر اساس برخی تحقیقات، پروبیوتیک‌ها ممکن است برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز مفید باشند. افراد می‌توانند مکمل‌های پروبیوتیک را خریداری کنند یا از یک متخصص تغذیه راهنمایی بخواهند. علاوه‌براین، غذاهای پروبیوتیک مانند کلم‌ترش، کیمچی و میسو حاوی باکتری‌های پروبیوتیک هستند که ممکن است به سلامت روده کمک کنند. حتی امروزه پروبیوتیک‌ها در زمان تولید به محصولات لبنیاتی مختلف از جمله ماست و… اضافه می‌شوند و می‌توانید از فروشگاه‌ها شیر و ماست حاوی پروبیوتیک‌ خریداری کنید.

جمع‌بندی

منظور از عدم تحمل لاکتوز زمانی است که بدن نمی‌تواند قندی به نام لاکتوز را به‌درستی تجزیه کند. از آنجایی که بدن برخی افراد نمی‌تواند لاکتوز را هضم کند، ممکن است فرد درد و علائم گوارشی مختلفی مثل نفخ و… را بعد از مصرف مواد غذایی مثل شیر و… تجربه کند. برای کنترل این علائم راه‌های مختلفی وجود دارد. تغییر شیوه زندگی و رژیم‌های غذایی مناسب یکی از قدم‌های اولیه برای درمان معده درد بعد از خوردن شیر و عدم تحمل لاکتوز است. با این حال مکمل‌های لاکتاز، محصولات بدون لاکتوز و پروبیوتیک‌ها هم به مدیریت علائم مربوطه کمک کنند. اگر این علائم باعث درد معده در فردی شده باشد، ممکن است نیاز به مصرف داروهای بدون نسخه یا OTC برای تسکین درد، دفع گاز، درمان اسهال و رفع نفخ داشته باشد. علائم نسبتا خفیف را هم می‌توان با درمان‌های خانگی مثل انواع چای بابونه و نعنا و… برطرف کرد.

سوالات متداول

آیا ورزش و تحرک بدنی می‌تواند معده درد بعد از خوردن شیر را بهبود دهد؟

بله معمولا فعالیت بدنی می‌تواند به دفع گاز اضافی از بدن کمک کند. التبته بهتر است ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی، حرکات کششی و یوگا را امتحان کنید.

چه دمنو‌ش‌هایی به بهبود معده درد بعد از خوردن شیر کمک می‌کنند؟

انواع چای‌های گیاه مختلف می‌توانند به دفع گاز و تسکین گرفتگی معده بعد از مصرف شیر کمک کنند؛ مثلا چای‌ بادرنجبویه، چای بابونه، چای زنجبیل، چای نعناع یا دمنوش رازیانه گزینه‌های خوبی برای کاهش گاز اضافی گیر‌افتاده در دستگاه گوارش و همچنین بهبود نفخ معده هستند.

آیا داروهای کمکی برای کنترل عدم تحمل لاکتوز وجود دارد؟

بله مصرف قرص‌ها یا قطره‌های بدون نسخه حاوی آنزیم لاکتاز به هضم محصولات لبنی کمک می‌کند.

منابع:

https://www.livestrong.com/article/376230-remedies-for-a-stomachache-with-lactose-intolerance/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/how-to-stop-lactose-intolerance-pain#:~:text=Lactase%20supplements%2C%20lactose%2Dfree%20products,gas%2C%20diarrhea%2C%20or%20bloating.

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/lactose-intolerance/diagnosis-treatment/drc-20374238