هر فرد ممکن است در هر سال چند بار دچار اسهال شود. یعنی احتمالا برای یکی یا دو روز مدفوع شما شل و آبکی می‌شود و ممکن است نیاز داشته باشید که بیشتر به دستشویی بروید. افرادی که مشکلات گوارشی‌ مثل سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا بیماری کرون دارند، مرتبا دچار اسهال می‌شوند.

در طی این بیماری، آب زیادی از طریق مدفوع دفع می‌شود و در نتیجه ممکن است بدن دچار کمبود آب و کمبود املاح شود. پس رژیم غذایی شما در این دوران بسیار مهم است و مسلما باید مقدار زیادی مایعات مصرف کنید تا این کمبود آب و املاح جبران شود.

بنابراین در این دوران، حتما به سراغ مایعات و انواع آبمیوه‌ای که برای اسهال خوب است خواهید رفت چرا که به این طریق مقدار زیادی ویتامین، مواد معدنی و نیز مایعات وارد بدن می‌کنید. ما در این مقاله قصد داریم درباره‎ی آبمیوه‌‎های مفید برای این بیماری صحبت کنیم. همراه ما باشید.

علائم گوارشی اسهال

همان‌طور که گفتیم اسهال تقریبا یکی از مشکل رایج گوارشی است و نهایتا هم یک یا دو روز طول می‌کشد و در بیشتر مواقع خود به خود از بین می‌رود. معمولا اسهال یا مدفوع آبکی شل در اثر آنفولانزای معده و مسمومیت غذایی ایجاد می‌شود و گاهی هم این مشکل عوارض مشکلات جسمی دیگر و به‌دلیل مواردی مثل پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و مصرف سایر داروها و عفونت‌ها است.

علامت واضح این بیماری شل و آبکی شدن مدفوع است، اما اسهال علائم گوارشی دیگری هم دارد. از جمله:

1- گرفتگی عضلات و دل‌پیچه

2- استفراغ

3- نفخ شکم و درد شکم

4- تب

5- نیاز فوری به تخلیه مدفوع

6- حالت تهوع

اگر اسهالی دارید که بیش از ۲۴ ساعت طول کشیده، یا اگر درد و گرفتگی در شکم و معده دارید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید. با این حال تقریبا در بیشتر مواقع رعایت نکاتی در رژیم غذایی می‌تواند کمک‌کننده باشد. فراموش نکنید در دوره بیماری مقدار زیادی مایعات حاوی مواد شیمیایی و مواد معدنی کلیدی بنوشید تا دچار کم آبی نشوید. در ادامه با هم غذاها و نوشیدنی‌های مناسب برای بیماری اسهال را بررسی می‌کنیم.

غذاها و نوشیدنی‌های مناسب بیماری اسهال

هر بیماری‌ای مشکلات خاصی را در بدن ایجاد می‌کند و برای بهبود روند آن رژیم غذایی خاصی را نیز باید رعایت کرد. در صورت بروز اسهال نیز رژیم غذایی فرد بسیار مهم است. برخی از غذاها ممکن است به تسکین علائم اسهال کمک کنند، در حالی‌که خوردن غذاهای دیگر می‌تواند شدت بیماری را بدتر کند.

حتما هم نام رژیم غذایی «BRAT» را شنیده‌اید. نام این رژیم غذایی در زبان انگلیسی مخفف کلمات انگلیسی موز، برنج، سیب و نان تست است. زمانی‌که شما اسهال شدید دارید، این غذاها راحت‌تر هضم می‌شوند. درواقع این خوراکی‎‌ها مشکلات سیستم گوارش را بهبود می‌دهند و برای تغییر حالت مدفوع به شکل عادی مناسب هستند.

به‌طور کلی بهتر است به محض شروع اسهال یا وقتی نشانه‌های اولیه اسهال مثل دلپیچه را احساس کردید، از یک رژیم مایع شفاف مانند آب، چای کم‌رنگ، آب سیب، آبگوشت شفاف، غذاهای کم فیبر ساده استفاده کنید. مایعات شفاف فعالیت بیش از حد روده‌ها را تا حدی کنترل می‌کند و از تحریک‌پذیری شدید سیستم گوارش شما جلوگیری می‌کند.

از دیگر غذاها و نوشیدنی‌هایی که برای درمان اسهال خوب هستند و بهتر است در این دوران به رژیم غذایی خود اضافه کنید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- فرنی برنج

2- آب گوشت کم‌چرب

3- آب مرغ

4- کراکرهایی مانند چوب شور و بیسکویت ترد (نمک کمک می‌کند آب بدن حفظ شود و در این دوران دچار کم آبی نشوید.)

5- پوره سیب زمینی یا سیب زمینی آب‌پز

6- آبمیوه‌ صاف‌شده مانند آب سیب

7- او آر اس (ORS) که اغلب به صورت بسته‌بندی‌های پودری است که باید با آب ترکیب شوند.

8- انواع غذاهای پروبیوتیک مانند ماست و کفیر که به بهبود تعادل باکتری‌های خوب و بد در روده و نیز به هضم غذا کمک می‌کنند.

به‌طور کلی مصرف پروبیوتیک‌ می‌تواند به کوتاه‌تر کردن یک دوره اسهال خفیف کمک کند. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در مواد غذایی مانند ماست و کفیر و همچنین به صورت مکمل در دسترس هستند. نقش این میکروارگانیسم‌ها جایگزینی باکتری‌های مفید از دست‌رفته روده است. باکتری‌هایی که در طول دوره اسهال از بین می‌روند. باکتری‌های مفید روده با حفظ عملکرد طبیعی روده‌ها به سالم نگه داشتن سیستم گوارشی کمک می‌کنند.

با این‌حال، مساله‌ای که در اینجا باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که امکان دارد محصولات لبنی، دستگاه گوارش را بیشتر تحریک کنند. در این شرایط می‌توانید از محصولات پروبیوتیک غیرلبنی مانند کامبوچا استفاده کنید. برای آشنایی با این نوشیدنی، مقاله کامبوچا چیست؟ را بخوانید.

اگر میوه‌ها و سبزیجات خاصی را دوست دارید، آن‌ها را به‌صورت پخته مصرف کنید، نه خام. برخی از میوه‌ها و سبزیجات خام می‌توانند اسهال را بدتر کنند. سوپ‌های حاوی مارچوبه پخته‌شده، چغندر، هویج، کدو سبز پوست‌کنده، قارچ یا کرفس را هم امتحان کنید. پوره گوجه‌فرنگی یا یک سیب‌زمینی پخته بدون پوست هم می‌تواند به جایگزینی مواد مغذی از دست‌رفته و سفت شدن مدفوع شما کمک کند. البته فراموش نکنید که حتما وعده‌های غذایی کوچک بخورید. چون بدن شما ممکن است برای هضم و دفع مقادیر زیادی غذا آمادگی نداشته باشد.

مصرف چه غذاهایی اسهال را تشدید می‌کند؟

افراد مبتلا به اسهال باید به جای سه وعده غذایی بزرگ از مایعات شفاف و غذاهای ساده که به راحتی هضم می‌شوند استفاده کنند و همان‌طور که گفته‌ شد، وعده‌های غذایی کوچک بخورند. در کنار این بایدها در رژیم غذایی مناسب اسهال یک‌سری نبایدها هم وجود دارد که رعایت آن‌ها و نخوردن‌شان می‌تواند به کنترل اسهال کمک کند.

1- شیر

2- غذاهای سرخ شده و پر از چربی

3- غذاهایی با ادویه فراوان

4- مواد غذایی کنسرو‌ شده و گوشت‌های فرآوری‌‌شده حاوی مواد نگهدارنده و افزودنی بسیار

5- سبزیجات خام مثل پیاز و مخصوصا سبزیجات نفاخ مثل ذرت، سبزی‌های با برگ تیره، کلم بروکلی، گل کلم، کلم، لوبیا و نخود فرنگی

6- مرکبات مثل آب پرتقال و گریپ فروت

7- میوه‌هایی مانند گیلاس، انگور، انجیر

8- الکل

9- نوشیدنی‌های دارای کافئین و نیز نوشیدنی‌های گازدار

10- شیرین‌‌کننده‌هایی مانند سوربیتول و خوراکی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی

همچنین بهتر است در دوران اسهال از خوردن میوه‌های خام با پوست یا میوه‌های کنسرو‌شده در شربت قندی سنگین هم خودداری کنید.

آبمیوه‌های موثر در بهبود اسهال

در کل، برای درمان اسهال باید مایعات زیادی مصرف کنید تا بدن دچار کمبود آب و املاح نشود. اما مشکلی که آب میوه‌ها دارند این است که دارای انواع مختلفی از قند هستند که در برخی موارد ممکن است حتی باعث پیشرفت اسهال و درد معده شوند.

فروکتوز، ساکارز، گلوکز و سوربیتول چهار نوع قند عمده هستند. آبمیوه‌ها و سایر غذاهای حاوی قند سوربیتول یا مقدار زیادی از قند فروکتوز مانند آبمیوه انگور یا آبمیوه گلابی را نباید در دوره درمان اسهال مصرف کنید، اما آب سیب برای افرادی که اسهال دارند، خوب است. مخصوصا آب سیب رقیق‌شده می‌تواند از دست دادن مایعات بدن در دوران بیماری را جبران کند. آب سیب حاوی قندی به نام سوربیتول است و می‌تواند به تنظیم هضم و تقویت قدرت گوارش کمک کند. خود سیب هم دارای آهن است و مواد معدنی موجود در آن فرآیندهای گوارشی را بهبود می‌بخشد. برای همین هم این نوشیدنی تاثیر زیادی بر کاهش شدت اسهال در کودکان دارد. بد نیست سری هم به مقاله خواص آب سیب بزنید.

اگر اسهال شدید دارید، باید نوشیدنی‌های ایزوتونیک را امتحان کنید. زیرا افزودن شکر و نمک باعث بهبود جذب مایع در روده می‌شود. از نوشیدنی‌های بسیار سرد و گازدار، الکل، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و آبمیوه‌های رقیق‌نشده خودداری کنید. قهوه رقیق را هم می‌توانید در مقادیر کم مصرف کنید.

بیشتر این نوشیدنی‌های توصیه‌شده حاوی پتاسیم، نمک و شکر هستند.علاوه بر این‌ها آب معدنی گازدار، آب انگور سیاه و آب هویج هم گزینه خوبی برای کمک به درمان اسهال هستند. چای بابونه، رازیانه و نعناع نیز می‌توانند در این دوران در رژیم غذایی شما قرار داشته باشند. آب مرغ رقیق‌شده هم سرشار از مواد معدنی است و می‌تواند به جبران مواد مغذی از دست رفته به‌دلیل اسهال کمک کنند.

پیشنهاد می‌کنیم به مقاله نوشیدنی‌های مفید برای رفع خستگی هم سر بزنید و با آنها بیشتر آشنا شوید.

آیا نوشابه برای اسهال خوب است؟

یکی از نوشیدنی‌هایی که معمولا برای رفع اسهال پیشنهاد می‌شود، نوشابه است. نوشابه واقعا باعث رفع اسهال می‌شود؟ تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن نوشابه برای بهبود اسهال ایده خوبی نیست.

نوشابه‌ها مقدار بسیار ناچیزی سدیم، پتاسیم و الکترولیت دارند، بنابراین نمی‌توانند مایعات و الکترولیت از دست رفته بدن را جبران کنند. قند این نوشیدنی‌ها هم نسبتا بالا است و تاثیر چندانی بر کنترل اسهال ندارد.

کافئین موجود در نوشابه می‌تواند موجب بدتر شدن اسهال، به‌خصوص در کودکان شود. کافئین شدت از دست دادن آب و نمک بدن را افزایش می‌دهد و بدن را دهیدراته می‌کند. یک لیوان آب سیب حتما اثر بهتری در مقایسه با نوشابه دارد. اگر واقعا نوشابه می‌خواهید، دانشگاه خدمات بهداشتی ویسکانسین می‌گوید بهترین نوشابه برای ناراحتی معده، نوشابه‌های شفاف و بدون کافئین هستند. مثلا سون آپ (7UP) یا اسپرایت (Sprite).

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با خواص این نوشیدنی پرطرفدار، مقاله فواید نوشابه برای بدن چیست را بخوانید.

آیا آب هویج برای اسهال کودکان خوب است؟

آب هویج سرشار از بتاکاروتن، ویتامین سی و ویتامین آ است که به بهبود سیستم ایمنی بدن کودکان کمک می‌کند. هویج هم خاصیتی شبیه به سیب‌زمینی دارد و حاوی مقدار کمی نشاسته و سدیم است. در دوران اسهال، شما می‌توانید برای کنترل آن از هویج پخته در سوپ یا غذا استفاده کنید.

آب هویج هم یک نوشیدنی مفید برای بهبود اسهال کودکان است. این نوشیدنی به تقویت کلیه‌ها و سیستم گوارشی کمک زیادی می‌کند. فیبر موجود در هویج، حرکات روده بزرگ را تنظیم می‌کند و تاثیر خوبی بر کاهش اسهال دارد.

درباره فواید هویج، به همین مقاله بسنده نکنید. برای آشنایی بیشتر با تاثیرات آب هویج، حتما مقاله خواص آب هویج را بخوانید.

هندوانه برای اسهال خوب است؟

هندوانه میوه آبدار و سرشار از ویتامین است که برای تقویت معده و کلیه‌ها بسیار مفید است. شما می‌توانید هندوانه را در دوران سرماخوردگی یا مسمومیت غذایی برای افزایش اشتها و تقویت سیستم ایمنی بدن مصرف کنید.

هندوانه مقدار کمی سدیم دارد و باعث دفع مایعات بیشتر از بدن می‌شود، به همین دلیل به رفع اسهال کمک زیادی نمی‌کند. یک لیوان آب هندوانه سرشار از ویتامین سی، ویتامین آ، کاروتن و لیکوپن است و به تامین آب از دست رفته کمک می‌کند.

یکی از فوایدی که هندوانه برای بدن دارد، تامین آب از دست رفته است. همانطور که می‌دانید، کم‌آبی و دهیدراته شدن یکی از عوارض اسهال شدید است. پس از بهبودی، شما می‌توانید آب از دست رفته خود را با نوشیدن آب هندوانه تامین کنید.

برای آشنایی بیشتر با این نوشیدنی سالم، بهتر است سری به مقاله خواص آب هندوانه بزنید.

جمع‌بندی

رژیم غذایی شما ممکن است باعث اسهال شود. البته تغذیه سالم می‌تواند بیماری شما را درمان کند. زمانی که اسهال دارید حتما استراحت کنید و از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کنید. پس از دو روز اسهال، یک رژیم غذایی مایع همراه با غذاهای با فیبر کم، ملایم و نشاسته‌ای را شروع کنید. این رژیم غذایی به کاهش تحریک روده کمک می‌کند و مواد مغذی لازم را بدن شما می‌رساند. بهتر است در دروان اسهال غذاهای سرشار از سدیم مانند سوپ، آبگوشت، نوشیدنی‌های ورزشی، کراکر و چوب شور بخورید.

نوشیدن آب و مایعات کافی را فراموش هم نکنید. البته آب نوشیدن آب به‌تنهایی گاهی اوقات می‌تواند تهوع‌آور باشد. برای اینکه زمانی که اسهال دارید، راحت‌تر آب کافی بنوشید می‌توانید آب را با آب میوه مثلا آب سیب رقیق کنید تا تحمل آن آسان‌تر شود. از طرفی اسهال به‌دلیل از دست دادن آب، باعث به‌هم‌ خوردن الکترولیت‌های بدن می‌شود، پس بد نیست که آب میوه خود را همراه با کمی نمک مصرف کنید.

رعایت این رژیم غذایی ساده به شما در بهبودی سریع‌تر بیماری کمک می‌کند تا هر چه زودتر به سلامتی کامل برگردید و احساس بهتری داشته باشید.

سوالات متداول:

آیا آب پرتقال برای اسهال خوب است؟

خیر. آب مرکبات مثل پرتقال و گریپ‌فروت باعث تشدید اسهال می‌شوند.

نوشابه برای کنترل اسهال مفید است؟

خیر. سدیم، پتاسیم و الکترولیت نوشابه بسیار ناچیز است و کافئین آن باعث دفع بیشتر مایعات بدن می‌شود.

بهترین آبمیوه برای رفع اسهال کدام است؟

آب سیب و موز.