تخم شربتی یکی از شربت‌های پرطرفدار در ایران است و معمولا آن را با زعفران، بیدمشک و خاکشیر ترکیب می‌کنند. این شربت‌ها قدمتی طولانی در سفره‌های ایرانی دارند. در فصل تابستان برای رفع عطش تخم شربتی بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد.

در این مقاله قصد داریم به شما بگوییم که این دانه‌های خوش طعم و لعاب تخم شربتی، فواید بی‌شماری برای شما دارند. بنابراین این شربت را نه فقط برای رفع عطش، بلکه برای سلامت بدن بنوشید و لذت ببرید.

تخم شربتی چیست؟

تخم شربتی، دانه‌های سیاه گیاهی یک‌ساله شبیه به ریحان است که به صورت خودرو در مناطق کوهستانی رشد می‌کند. این گیاه از خانواده نعنا است. فصل رویش آن در اوایل بهار است. گیاه تخم شربتی، بومی مناطقی از آمریکای جنوبی است و کم کم به کشورهای دیگر وارد شده ‌است.

این گیاه به نام‌های بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صریرا و بادروج ابیض هم شناخته شده است. البته این دانه‌ها گاهی با نام‌های بسیار دیگری از جمله دانه‌های سابجا و توکماریا هم شناخته می‌شوند.

اگر این دانه‌های سیاه رنگ تخم شربتی را در آب حل کنید، آب را به خود جذب می‌کنند و لعاب ژله مانندی اطراف آنها را می‌گیرد. این دانه‌ها خوراکی هستند و در تهیه انواع نوشیدنی و دسر استفاده می‌شوند.

شما همچنین می‌توانید به مقاله‌ی نوشیدنی رفع عطش سر بزنید و با نوشیدنی‌های خنک‌کننده برای رفع تشنگی آشنا شوید.

ارزش غذایی دانه‌های تخم شربتی

دانه‌های تخم ‌شربتی سرشار از خواص تغذیه‌ای و تقویت‌کننده سیستم ایمنی هستند. این دانه‌ها کالری کمی دارند و حاوی ۴۲ درصد کربوهیدرات، ۲۰ درصد پروتئین و ۲۵ درصد چربی خوب هستند. آن‌ها همچنین سرشار از فیبر هستند و منبع بسیار خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳ محسوب می‌شوند. در ضمن دانه‌های تخم شربتی منبع خوبی برای مواد معدنی مانند پتاسیم، منگنز، مس، کلسیم و منیزیم و ویتامین C و فولات به شمار می‌رود.

علاوه بر این‌ها تخم شربتی منبع غنی ویتامین سی، ویتامین‌های ب و دیگر مواد معدنی مثل کلسیم، پتاسیم، منیزیم و… است. به همین دلیل نیز تخم شربتی می‌تواند منبع مهمی از آهن و کلسیم برای افرادی باشد که گوشت یا محصولات لبنی مصرف نمی‌کنند.

خواص خاکشیر و تخم شربتی

تخم شربتی را معمولا در ترکیب با شربت خاکشیر یا زعفران درست می‌کنند. تخم شربتی به‌عنوان یک خنک‌کننده طبیعی بدن عمل می‌کند. بنابراین شربت خاکشیر و تخم شربتی یک نوشیدنی رفع عطش و خستگی برای روزهای طولانی و گرم تابستان خواهد بود.

دانه‌های ژلاتینی تخم شربتی آب زیادی در خود نگه می‌دارند و خاصیت کنترل اشتهای کاذب دارند. این شربت ترکیب جذابی برای ماه مبارک رمضان است که برای کاهش گرسنگی و تشنگی در طول روز توصیه می‌شود.

تخم شربتی همچنین دارای خواص ضد التهابی و ضد سرطانی است. درواقع خاکشیر و تخم شربتی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های مفید برای سلامت سیستم گوارشی، کبد و پوست هستند. خاکشیر نوشیدنی سالم برای خانم‌ها در دوران بارداری است. مخصوصا که به رفع یبوست و کنترل اسیدیته معده کمک می‌کند و استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد. البته در مورد مصرف تخم شربتی در این دوران با پزشک مشورت کنید.

تخم شربتی سطح قند خون را کاهش می‌دهد و به حفظ سطح قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو کمک می‌کند. همچنین در چندین مطالعه مشاهده شده که اگر افراد دانه تخم شربتی را درست قبل از غذا مصرف کنند، سطح قند خون آن‌ها بعد از غذا بالا نمی‌رود. تخم شربتی همچنین می‌تواند سطح کلسترول خون را کاهش دهد. برای همین هم شربت خاکشیر و تخم شربتی را می‌توانید برای کنترل بیماری دیابت و کاهش چربی خون بنوشید. تخم شربتی به عضله‌سازی بدن ورزشکارها و افرادی که قصد کاهش وزن دارند، کمک می‌کند.

خواص خاکشیر و تخم شربتی برای کبد

کبد چرب بر اثر تجمع بیش از حد چربی در کبد به‌وجود می‌آید. یکی از روش‌های سالم برای مبارزه با این بیماری، کاهش چربی خون و تغذیه سالم است.

دانه‌های تخم شربتی سرشار از فیبر محلول هستند. فیبر محلول می‌تواند به کنترل سطح کلسترول و قند خون کمک کند. ماده‌ای به نام پکتین در دانه‌های تخم شربتی وجود دارد که باعث کاهش جذب کلسترول در روده می‌شود.

بر اساس یک مطالعه، افرادی که روزانه حدود 30 گرم تخم شربتی معادل 7 قاشق غذاخوری می‌خورند، 8 درصد کلسترول خون آنها کاهش می‌یابد. این تحقیق نشان می‌دهد که مصرف مداوم دانه تخم شربتی، حتی به مقدار کمتر از این هم می‌تواند چربی را کنترل کند. کنترل چربی باعث می‌شود، تجمع چربی در کبد کاهش یابد.

افرادی که مبتلا به دیابت و قند بالا هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به کبد چرب و نارسایی کبد قرار دارند. مصرف تخم شربتی به کنترل قند خون کمک می‌کند و مشکلات کبدی را از این افراد دور می‌کند.

آنتی‌اکسیدان فلاونوئید در دانه‌های تخم شربتی، بدن را از آسیب رادیکال‌های آزاد حفظ می‌کنند و باعث می‌شوند خطر ابتلا به سیروز کبدی و سرطان کبد کاهش یابد. بر اساس طب سنتی، شربت تخم شربتی و خاکشیر به همراه مقدار کمی ترنجبین به پاکسازی کبد کمک می‌کند.

ترکیب خاکشیر و تخم شربتی اثربخشی آن را برای بهبود بیماری کبد چرب دوچندان می‌کند. در طب سنتی، خاکشیر را برای پاکسازی روده‌ها و کاهش تجمع چربی در کبد توصیه می‌شود. خاکشیر ضد بلغم و ضد سودا است و افراد بلغمی و سودآوی آن را برای سلامت کبد استفاده می‌کنند.

معمولا به کسانی که مبتلا به کبد چرب هستند، توصیه می‌شود که آبغوره مصرف کنند. در مقاله خواص آبغوره برای کبد چرب می‌توانید با دلایل آن آشنا شوید.

زمان مصرف تخم شربتی برای لاغری

بیشتر افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند، معمولا نگران میزان کالری خوراکی‌ها هستند. خبر خوب درباره دانه‌های تخم شربتی این است که 2 قاشق چای‌خوری از آن تنها 40 کالری دارد. این میزان کالری نه تنها شما را چاق نمی‌کند، بلکه به کاهش وزن هم کمک می‌کند.

احساس سیری مهم‌ترین دلیل برای پیشگیری از ریزه‌خواری و خوردن غذاهای ناسالم است. دانه تخم شربتی سرشار از پروتئین و فیبر غذایی محلول است. با خوردن تخم شربتی هر دوی این مواد مغذی برای مدت طولانی در سیستم گوارش شما باقی می‌مانند. یعنی وقتی تخم‌ شربتی می‌خورید، برای مدت طولانی احساس گرسنگی نخواهید کرد. منظور از سیری و بی‌اشتهایی هم عدم تمایل به تنقلات ناسالم است. بنابراین کاهش کالری دریافتی منجر به کاهش وزن می‌شود. دانه‌های تخم شربتی همچنین کربوهیدرات کمی دارند. کربوهیدرات یکی از مهمترین دلایل اضافه وزن هستند، به همین دلیل نگران مصرف این نوشیدنی نباشید و آن را دو بار در روز میل کنید.

همانطور که می‌دانید، معمولا افرادی که اضافه وزن دارند، مشکل یبوست دارند. فیبر موجود در تخم شربتی باعث تنظیم حرکات روده و کاهش یبوست می‌شود.

طرز تهیه تخم شربتی برای لاغری بسیار آسان است، تنها کافی‌ است یک قاشق چای‌خوری از آن را در آب حل کنید و با مقدار کمی عسل و آبلیمو بنوشید.

در مورد بهترین زمان مصرف تخم شربتی هم لازم است بدانید، یک لیوان تخم شربتی با مقدار کمی عسل و آبلیمو، هر روز صبح ناشتا نه تنها باعث احساس سیری در طول روز می‌شود، بلکه به دفع بهتر هم کمک می‌کند.

نوشیدن آب کافی هم در کاهش وزن و بهبود مشکلات گوارشی بسیار ضروری است. پیشنهاد ما این است که به مقاله فواید آب ناشتا برای بدن سر بزنید و در این زمینه اطلاعات کافی به‎دست آورید.

خواص تخم شربتی برای درمان یبوست

همان‌طور که اشاره شد دانه‌های تخم شربتی سرشار از فیبر محلول هستند. هنگامی که این دانه‌ها با مقدار مناسبی آب به رژیم غذایی اضافه می‌شوند، آب را جذب کرده و در نتیجه آب را به درون روده ما می‌کشند. این کار باعث نرم شدن مدفوع می‌شود و حرکت روزانه روده را هم بهبود می‌بخشد. بنابراین، افرادی که از یبوست رنج می‌برند با قرار دادن تخم شربتی در رژیم غذایی روزانه خود می‌توانند تا حد زیادی مشکل دفع خود را برطرف کنند.

معمولا به افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی هم توصیه می‌شود که به‌اندازه کافی غذاهای پر فیبر مصرف کنند زیرا زور زدن در حین پاکسازی روده‌ها به قلب فشار می‌آورد.

در ضمن دانه‌های تخم شربتی در کنار انواع فیبرهای محلول به میزان خوبی حاوی پکتین هستند. ثابت شده است که پکتین دارای مزایای پری‌بیوتیک است. پری‌بیوتیک برای حفظ تعدیل ترکیب و متابولیسم میکروبیوتای پیچیده روده و در نتیجه افزایش تعداد باکتری‌های خوب در روده مهم است.

زمان مصرف تخم شربتی در بدنسازی

گفتیم که تخم شربتی منبع خوبی از فیبر، سدیم، منگنز، فسفر و پروتئین است. این مواد مغذی برای افرادی که به‌طور مداوم ورزش می‌کنند، حیاتی هستند.

نوشیدن یک لیوان شربت خنک تخم شربتی پس از یک ساعت ورزش سخت و سنگین، به رفع عطش و خستگی کمک می‌کند. در طول ورزش به دلیل تعریق، آب زیادی از دست می‌دهید. تخم شربتی از دهیدراته شدن بدن شما جلوگیری می‌کند.

کسانی که ورزش می‌کنند، نیاز دارند سوخت‌وساز بهتری داشته باشند. تخم شربتی باعث سوزاندن کالری بیشتر در این افراد می‌شود. این شربت همچنین باعث ایجاد احساس سیری در ورزشکاران می‌شود و انرژی آنها را با کالری کم و سالم تامین می‌کند.

مهم‌ترین خاصیت تخم شربتی برای ورزشکاران تامین پروتئین لازم برای آنها است. کسانی که ورزش می‌کنند، لازم است مراقب از دست دادن حجم عضله باشند. همچنین برخی از افراد برای افزایش وزن و عضله‌سازی ورزش می‌کنند. تخم شربتی منبع غنی از پروتئین برای این افراد است.

یکی دیگر از منابع غنی از پروتئین، آب پنیر است. ورزشکاران و بدنسازان می‌توانند به مقاله خواص آب پنیر مراجعه کنند و با این بمب پروتئینی آشنا شوند.

مصرف تخم شربتی هنگام خواب

بی‌خوابی یکی از مشکلاتی شایعی است که ارتباط مستقیمی با سبک زندگی و نوع تغذیه شما دارد. برخی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها قبل از خواب می‌توانند به شما کمک کنند.

برای داشتن خواب کافی، می‌توانید از نوشیدنی‌های خواب‌آور مثل شیر و دوغ استفاده کنید. تخم شربتی هم نوعی اسید آمینه به‌نام تریپتوفان دارد که نقش موثری در تنظیم خواب دارد. با نوشیدن یک لیوان شربت خنک قبل از خواب مقدار این اسید آمینه را در بدن افزایش دهید.

این نوشیدنی سالم و انرژی بخش در طول شب می‌تواند باعث پاکسازی سیستم گوارشی شود. نوشیدن آن قبل از خواب از بروز یبوست هم پیشگیری می‌کند. با توجه به اینکه مصرف مواد قندی قبل از خواب توصیه نمی‌شود، بهتر است آن را کم‌شیرین درست کنید.

افرادی که مشکل بی‌خوابی دارند، مقاله بهترین نوشیدنی قبل از خواب را از دست ندهند.

خواص تخم شربتی برای پوست و مو

دانه‌های تخم شربتی سرشار از پروتئین هستند. این پروتئین به کاهش ریزش مو، رشد بهتر مو و بهبود حجم مو کمک می‌کند. همچنین می‌توانید با روغن موی دانه تخم شربتی از شر شوره سر خلاص شوید. می‌توانید روغنی را که استفاده می‌کنید با پودر تخم شربتی ترکیب کنید، پوست سر خود را با آن ماساژ دهید و بگذارید یک شب بماند تا موهایی زیبا و قوی داشته باشید.

این دانه‌ها همچنین همان‌طور که گفتیم به طور طبیعی بدن را سم‌زدایی کرده و سیستم داخلی بدن را پاکسازی می‌کند. این کار پوست ما را بدون عیب و نقص نگه می‌دارد و آکنه یا هر نوع جوش را از بین می‌برد. از آنجایی هم که دانه تخم‌شربتی از نظر ویتامین‌ها و مواد معدنی غنی هستند، درخشندگی طبیعی به پوست می‌بخشند.

در ضمن دانه تخم شربتی دارای خواص ضد میکروبی و ضد قارچی است و می‌تواند از بدن در برابر عفونت‌های پوستی محافظت کند. گاهی برای درمان اگزما و پسوریازیس هم استفاده می‌شود.

پس برای داشتن پوستی سالم و با طراوت، آب زیادی بنوشید و از شربت‌های غنی از آنتی‌اکسیدان مثل تخم شربتی و خاکشیر غافل نشوید. در همین زمینه سری به مقاله خواص خاکشیر برای پوست را بخوانید.

خواص تخم شربتی برای سلامت دهان

دانه‌های تخم شربتی خواص ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی ثابت‌شده‌ای دارند. این دانه‌ها برای درمان زخم‌های دهان هم بسیار مفید هستند و به رفع مشکلات مختلف دندان مانند بوی بد دهان و پلاک دندانی کمک می‌کنند. همچنین می‌توان از آن‌ها به‌عنوان خوشبو‌کننده دهان استفاده کرد.

طرز شستن تخم شربتی

برای آن‎که تخم شربتی را با بهترین روش بشویید، ابتدا آن را به مدت 15 دقیقه خیس کنید. بعد از گذشت 15 دقیقه یک ماده‎ی ژله مانند دور تخم شربتی ایجاد می‌‏شود. وقتی این ماده ژله مانند، روی تخم شربتی ایجاد شد، آب آن را خالی کنید. این کار را چندین بار تکرار کنید تا کامل چوب‎های ریز خارج شوند و تخم شربتی کامل تمیز شود.

خواص تخم شربتی برای کودکان

اگر می‌خواهید به کودکان خود تخم شربتی بدهید، باید دانه‌های آن را کاملا خیس کنید. اگر بعضی از دانه‌ها خیس نباشند ممکن است در گلوی آنها گیر کنند و باعث خفگی شوند. مصرف تخم شربتی برای کودکان زیر یک سال توصیه نمی‌شود، زیرا توانایی بلع در آنها کامل نشده ‌است.

تخم شربتی منبع غنی از امگا3 و کلسیم است. تنها 2 قاشق چای‌خوری از دانه‌های تخم شربتی، 18 درصد کلسیم روزانه شما را تامین می‌کند. این مقدار کلسیم در مقایسه با لبنیات بسیار بیشتر است. مقدار زیاد امگا 3 و روی در دانه‌های تخم شربتی به رشد و تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان کمک می‌کند.

مصرف دانه‌های تخم شربتی برای کودکانی که شیر و لبنیات مصرف نمی‌کنند، باعث استحکام استخوان‌ها و سلامت دندان‌ها می‌شود. کنترل کلسترول خون از دیگر فواید دانه‌های تخم شربتی است که خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را از کودکان دور می‌کند.

تخم شربتی همچنین یک نوشیدنی مفید برای کودکانی است که مشکل یبوست دارند.

مصرف تخم شربتی هنگام خواب هم برای کودکان و هم بزرگسالان توصیه می‌شود. همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، تخم شربتی سرشار از اسیدآمینه تریپتوفان است که به تنظیم خواب کمک می‌کند.

تغذیه سالم کودکان اهمیت فراوانی دارد. نوشیدنی‌های شیرین و پرکالری را کمتر کنید و در همین زمینه مقاله بهترین و بدترین نوشیدنی‌ها برای کودکان را مطالعه کنید.

خاکشیر و تخم شربتی

ترکیب خاکشیر و تخم شربتی در شربت خاصیت بسیاری دارند که در ادامه به برخی از آن‎ها می‎پردازیم.

• 1- اگر جزو افرادی هستید که در طول روز بسیار تشنه می‎شوید و احساس عطش دارید، باید به شما بگوییم که یکی از خواص مهم خاکشیر و تخم ‎شربتی ضد عطش بودن آن است. شما با خوردن شربت تخم شربتی و خاکشیر کمتر احساس عطش خواهید کرد و آب مورد نیاز بدن تامین می‏شود.
• 2- یکی ‎دیگر از خواص تخم شربتی و خاکشیر این است که شما با خوردن آن برای مدت طولانی احساس سیری می‎کنید. این نوشیدنی به افرادی که رژیم غذایی دارند و برای کاهش وزن باید غذای کمتر و نوشیدنی بیشتری بخورند، بسیار کمک می‎کند.
• 3- آنتی‌اکسیدان‌ها و روغن طبیعی موجود در تخم شربتی و خاکشیر برای روشن شدن پوست، رفع چروک‎های پوستی و بهبود جوش‎های صورت مفید است.

مضرات تخم شربتی

همانطور که در بالا اشاره کردیم، تخم شربتی سرشار از مواد مغذی است و فواید بی‌شماری دارد. با این حال، مصرف بیش از اندازه هر نوشیدنی عوارض خواهد داشت.

تخم شربتی را باید به طور کامل خیس کنید و آن را به کودکان زیر یک سال یا افرادی که مشکل بلع دارند، ندهید. توجه داشته باشید که مصرف بیش از اندازه این شربت ممکن است کودکان را در معرض خطر بیماری‌های کبدی قرار دهد.

نوشیدن بیش از حد این شربت، فشار خون را پایین می‌آورد و ممکن است باعث ضعف، بی‌حالی و کاهش بینایی در برخی افراد شود.

افرادی که عفونت یا کرم در معده و روده دارند، افرادی که داروی ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند و کسانی که اختلال هورمونی و مشکلات تیروئید دارند، نباید تخم شربتی استفاده کنند.

درباره مصرف تخم شربتی در بارداری هم لازم است حتما نظر پزشک خود را بپرسید. تخم شربتی می‌تواند سطح استروژن بدن را تغییر دهد و مشکلاتی برای مادران باردار و جنین به‌وجود بیاورد.

پیشنهاد ما این است که مقاله خواص خاکشیر در دوران بارداری را بخوانید و شربت پرفایده خاکشیر را جایگزین تخم شربتی کنید یا آن را به‎صورت ترکیبی درست کنید و از خواص آن بهره‎مند شوید.

کلام آخر

تخم شربتی دانه‌های نوعی گیاه شبیه به ریحان و پر از فایده است. تخم شربتی از گذشته در فصل تابستان برای رفع عطش و خستگی مورد استفاده قرار می‌گرفت. علاوه بر رفع تشنگی، این شربت سرشار از آهن، کلسیم و انواع ویتامین‌ها است.

نوشیدن یک لیوان تخم‌شربتی به تامین انرژی و عضله سازی ورزشکاران کمک می‌کند. کسانی که قصد کاهش وزن دارند، این نوشیدنی را می‌توانند به‌صورت میان وعده میل کنند.

با این حال، توجه داشته باشید، در مصرف آن نباید زیاده‌روی کنید. دانه‌های تخم شربتی برای خانم‌های باردار و کسانی که مشکل بلع و افرادی که مشکل تیروئیدی دارند، مناسب نیست.

سوالات متداول:

تخم شربتی برای چه کسانی مفید نیست؟

کودکان زیر یک‌سال، سالمندان، خانم‌های باردار، افرادی که عفونت و کرم در معده و روده دارند، افراد با فشار خون پایین، کسانی که اختلال تیروئیدی دارند و همچنین کسانی که داروی ضدانعقاد خون می‌خورند.

تخم شربتی باعث عضله‌سازی در ورزشکاران می‌شود؟

بله. تخم شربتی منبع غنی از پروتئین است و باعث عضله‌سازی می‌شود.

کالری تخم شربتی چقدر است؟

دو قاشق چای‌خوری تخم شربتی، تنها 40 کالری دارد.

تخم شربتی را کی بخوریم تا لاغر شویم؟

نوشیدن شربت آن صبح‌ها به صورت ناشتا باعث کاهش اشتها، رفع یبوست و لاغری می‌شود.